*แบ*

น. ต้นตะแบก เช่น หูกวางพรรค์กระแบก (ม. คำหลวง จุลพน), ตระแบก ก็เรียก.

ก. แตกเป็นลายงา เช่น พลุกกระแบกงาแต่ต้น จนปลาย (ตำราช้างคำโคลง).

น. แผ่น, ชิ้น, ส่วน, โบราณใช้ว่า กระแบ่.

น. ขนาดเล็ก เช่น มีที่ดินอยู่กระแบะมือเดียว.

น. ลักษณนามใช้เรียกฝาเรือนทรงไทยที่แยกออกได้เป็นส่วน ๆ.

ว. ไม่เสมอทั่วกัน, ไม่เรียบเสมอกัน, เช่น ตัดผมกะบ่อนกะแบ่น ทาสีกะบ่อนกะแบ่น, กะบ่อนกะแบ่ม ก็ใช้.

ดู กะบ่อนกะแบ่น.

น. เรียกสลากที่จำหน่ายแก่ผู้ถือเพื่อรับรางวัลในการเสี่ยงโชค โดยผู้จำหน่ายหักส่วนลดเป็นกำไร ว่า สลากกินแบ่ง.

ก. ถูกต้องตามแบบแผน, เป็นไปตามแบบ, เช่น ตัวละครเข้าแบบ.

น. ปกเสื้อชนิดที่มีสาบตอนบนแบะออก ส่วนที่แบะออกและส่วนที่เป็นปกจะเป็นแบบใดก็ได้.

น. เครื่องแต่งกายที่กำหนดให้แต่งเหมือน ๆ กันเฉพาะหมู่หนึ่งคณะหนึ่ง.

น. ชื่อปลาแห้งชนิดหนึ่งที่ไม่เป็นริ้ว, ตำแบ ก็ว่า.

ก. แผ่ออก.

ว. อาการที่นั่งเฉื่อยชาอยู่นาน ๆ, เฉื่อยชา, แบะแฉะ ก็ว่า.

น. แบบดั้งเดิม, แบบที่มีมาแต่แรก, แบบที่ทำขึ้นไว้แต่แรก, สิ่งที่สร้างขึ้นเป็นแบบฉบับ ใช้เป็นต้นเค้าสำหรับสร้างสิ่งอื่นให้มีลักษณะเดียวกันหรือคล้ายคลึงกัน.

(ตฺระ-) ก. แผ่.

(ตฺระ-) น. ต้นตะแบก, กระแบก ก็เรียก.

(ตฺระ-) ก. สะแบง, สะพาย, เช่น ทวยท้ายใดตั้งถือ มือกระลึงโล่ห์สล้าง คว้างคระวีตาวตะแบง แขวงซ้ายขวาห้าร้อย (ตะเลงพ่าย).

(ตฺระ-) ก. ผูกไขว้, ผูกบิด, เช่น ผ้าประเจียดประจงจีบซ้อนสวมเศียรแสร้งตระแบงบิดโพกพัน (ม. ร่ายยาว ชูชก).

(ตฺระ-) ก. ทิ้งลง, ตกลง, โผลง, เขียนเป็น ตรแบ่น ก็มี เช่น กูก็จะตัดหัวมึงโหงลงจากค่าไม้ ตรแบ่นไว้กลางดิน (ม. คำหลวง ชูชก).

(ตฺระ-) น. แผ่น.

น. ชื่อไม้ต้นหลายชนิดในสกุล Lagerstroemia วงศ์ Lythraceae ผิวเปลือกเรียบล่อนเป็นสะเก็ด ดอกสีม่วง เช่น ตะแบกนา ( L. floribunda Jack).

ก. ผูกไขว้, ผูกบิด, เช่น ผ้าประเจียดประจงจีบซ้อนสวมเศียรแสร้งตะแบงบิดโพกพัน (ม. ร่ายยาว ชูชก). (ข. ตฺรแบง ว่า ผูกไขว้, ผูกบิดอย่างขันชะเนาะ)

น. วิธีห่มผ้าแถบแบบหนึ่ง โดยคาดผ้าอ้อมตัวจากด้านหลังไขว้ขึ้นมาด้านหน้า แล้วเอาชายทั้ง ๒ ไขว้ไปผูกที่ต้นคอ, ตะเบ็งมาน ก็ว่า.

ว. อาการที่พูดหรือเถียงเฉไฉหรือดันไปข้าง ๆ คู ๆ.

ดู กราด ๔.

น. ชื่อปลาแห้งชนิดหนึ่งที่ไม่กรีดเนื้อตามยาวเป็นริ้ว เช่น เขากินหมูหนูพัดจะกัดเกลือ ไม่ถ่อเรือแหหาปลาตำแบ (นิราศวัดเจ้าฟ้าของสุนทรภู่), จำแบ ก็ว่า.

ก. เอาแบบอย่าง

ถอดแบบ, ถอดลักษณะหรือนิสัยใจคอมา, เช่น ถ่ายแบบพ่อ ถ่ายแบบแม่.

น. ชื่อเรือชนิดหนึ่งที่ท้องเรือมีลักษณะแบน กินนํ้าตื้น สำหรับลำเลียงทหารหรืออาวุธยุทโธปกรณ์ขึ้นบก.

ก. นอนอยู่กับที่ ลุกไม่ไหว ในลักษณะที่หมดกำลังหรือเจ็บป่วยมีอาการเพียบเป็นต้น.

น. ผู้หญิงที่แสดงแบบเสื้อหรือเครื่องประดับเป็นต้น.

ว. มีสีหน้าและแววตาใสซื่อบริสุทธิ์อย่างเด็กไร้เดียงสาแลดูน่ารัก.

ว. อ่อนป้อแป้.

ว. มีหน้าตาพิลึก เช่น หูตาบั้งแบวเหมือนแมวคราว (สังข์ทอง).

น. กึ่งเวลา.

ว. มากมาย.

ว. แบนจนผิดรูปผิดร่างเพราะถูกกดหรือทับ.

ก. แผ่ให้แบนออก เช่น แบมือ, กางแผ่ออก เช่น แบหนังสือไว้.

ว. อาการที่เปิดแผ่หรือวางทิ้งไว้อย่างไม่เอาใจใส่เป็นต้น เช่น เปิดฝาหม้อแบไว้ ทิ้งจานข้าวแบไว้.

น. เรียกแผงขายของบนพื้นริมทางเดินว่า ร้านแบกะดิน.

ก. ตีแผ่ หรือเปิดเผยความลับหรือความในใจออกมา.

ว. ที่นอนอยู่บนเบาะเมื่อยังเป็นเด็กแดง ๆ, โดยปริยายหมายความว่า ไร้เดียงสา เช่น ทำเป็นเด็กแบเบาะ.

ก. หงายมือเหยียดนิ้วทั้ง ๕ ออก.

ว. แบะ, ไปล่, แปล้, เฉไปข้างหลัง เช่น ควายเขาแบ้.

ก. วางของที่มีนํ้าหนักบนบ่าหรือบนหลัง เช่น แบกกระสอบข้าวสาร แบกปืน, โดยปริยายหมายความว่า รับภาระหนัก, มีความรับผิดชอบมาก, เช่น แบกค่าใช้จ่ายในบ้านคนเดียว แบกงานไว้มาก.

ก. จำใจกลับมาแสดงตัวหรือติดต่อกับผู้ที่ตนเคยทำไม่ดี ไม่ถูกต้อง หรือไม่เหมาะสมมาก่อน, ทนอายทำสิ่งที่จำเป็นต้องทำ, เช่น แบกหน้าไปกู้เงินเขา.

น. สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว ไม่มีผนังห่อหุ้มนิวเคลียส มีรูปร่างกลม เป็นท่อน โค้ง หรือเป็นเกลียว.