*ชน*

น. กฎหมายที่วางระเบียบความเกี่ยวพันระหว่างเอกชนหรือระหว่างเอกชนกับรัฐ ในฐานะที่รัฐดำเนินการอย่างเอกชนเกี่ยวกับสถานภาพของบุคคลตามกฎหมาย สิทธิและหน้าที่ของเอกชน รวมทั้งวางระเบียบเกี่ยวกับทรัพย์สินของเอกชน เช่น กฎหมายแพ่ง กฎหมายพาณิชย์.

น. แผ่นหินชนวนหน้าเรียบรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เข้ากรอบไม้ ใช้เขียนด้วยดินสอหินซึ่งทำด้วยหินชนวนตัดและฝนเป็นแท่ง สำหรับฝึกเขียนหนังสือในสมัยก่อน.

น. ชื่อกลองชนิดหนึ่ง มีรูปร่างลักษณะเหมือนกลองแขกแต่สั้นกว่า ใช้ในพิธีกรรม ใช้ตีด้วยไม้งอ ๆ หรือหวายทางด้านหน้าใหญ่ ตัวกลองทาสีเขียวหรือแดงปิดทองเขียนลาย หน้ากลองเขียนหรือปิดด้วยทองหรือเงิน ทำเป็นลวดลายเช่นกัน.

น. เครื่องป้องกันการกระทบกระแทกด้านหน้าและด้านหลังรถยนต์, เรียกประเทศหรือรัฐที่กั้นอยู่ระหว่างดินแดนของ ๒ ประเทศ เพื่อมิให้พิพาทกันในเรื่องดินแดนและผลประโยชน์ ว่า ประเทศกันชน หรือ รัฐกันชน.

น. ระบบการขนส่งผู้โดยสารครั้งละมาก ๆ.

น. ชื่อไก่ชนิด Gallus gallus (Linn.) เป็นไก่อูพันธุ์ที่มีรูปร่างสูงใหญ่ซึ่งเลี้ยงไว้ชนกัน. (ดู อู).

น. นามราหู, อักษรชื่อที่ขึ้นต้นด้วย ย ร ล ว.

น. พญาช้าง.

ดู คช-.

(คฺริดสาสะนิกกะชน, คฺริดสาดสะนิกกะชน) น. ผู้ที่นับถือคริสต์ศาสนา.

น. ลักษณะการแต่งงานที่ผู้ใหญ่จัดการให้ โดยที่เจ้าตัวไม่รู้จักคุ้นเคยหรือรักกันมาก่อน.

น. สถานที่ซึ่งจัดขึ้นหรือใช้ฝึกอบรมเยาวชนให้รู้จักการดำรงชีวิตเป็นหมู่คณะ โดยให้ร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ให้รู้จักช่วยตัวเอง ช่วยหมู่คณะ รู้จักระเบียบวินัย.

(คุนนะปฺระโหฺยด, คุนปฺระโหฺยด) น. ลักษณะที่เป็นประโยชน์ เช่น สมุนไพรมีคุณประโยชน์ในการทำยารักษาโรคได้.

ก. ทำอย่างขอไปที ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้นเข้าแทนเพื่อให้ลุล่วงไป.

ก. ก่อเหตุ, เป็นต้นเหตุให้เกิดเรื่องอื่นขึ้นต่อไป, เช่น จุดชนวนสงคราม.

น. ผู้มีบุญคุณมาก.

ดู หม่อมราชนิกุล, หม่อมราชนิกูล.

(ฉะเหฺลิมพฺระชนมะพันสา) น. เรียกวันบำเพ็ญพระราชกุศลเนื่องในวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว วันคล้ายวันพระราชสมภพของสมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี ว่า วันเฉลิมพระชนมพรรษา.

ก. ชิดจนติด เช่น ตั้งตู้ชนฝา

บรรจบ เช่น ชนขวบ

กระทบ, กระแทก, ปะทะ, เช่น รถยนต์ชนต้นไม้

ให้ต่อสู้กัน เช่น ชนโค ชนไก่.

น. เรียกไก่อูชนิดหนึ่งที่เลี้ยงไว้ชนกัน ว่า ไก่ชน.

ก. ไสช้างเข้าปะทะกัน.

(ชนนะ-) น. คน (มักใช้ในภาษาหนังสือ).

น. ชนต่างเผ่าหรือต่างเชื้อชาติที่อยู่อาศัยรวมกันกับชนเผ่าอื่นหรือเชื้อชาติอื่นที่มีจำนวนมากกว่า.

(ชนนะบด) น. บ้านนอก, เขตแดนที่พ้นจากเมืองหลวงออกไป.

น. ผู้เป็นใหญ่ในหมู่ชน.

(ชะนก, ชะนะกะ-) น. ชายผู้ให้กำเนิด, พ่อ, คู่กับ ชนนี.

(ชะนะกะกำ) น. กรรมอันนำให้เกิดหรือกรรมอันเป็นต้นเค้าทั้งข้างดีหรือข้างชั่ว เช่น กรรมอันทำให้เกิดเป็นคนชั้นสูง เป็นชนกกรรมฝ่ายกุศล (อรรถศาสน์).

(ชนนะนี) น. หญิงผู้ให้กำเนิด, แม่, คู่กับ ชนก.

(ชนมะ-, ชน) น. การเกิด.

(ชน-) น. ชีวิต, ใช้ว่า พระชนม์ชีพ.

(ชนมะพันสา) น. อายุที่นับเต็มปี, ใช้ว่า พระชนมพรรษา.

(ชนมา-) น. อายุ, กำหนดอายุ, เช่น ครั้นว่าจะสิ้นชนมาพิธีแล้วก็เสด็จเข้าสู่นฤพานแล (ไตรภูมิ), ก็อยู่จนสิ้นชนมายุพิธี ในธรณีดลน้นน (ม. คำหลวง ทศพร).

ดู ชนม-, ชนม์.

(ชะ-) น. ชื่อหินชนิดหนึ่งเป็นแผ่นบาง ๆ ซ้อนติดกัน เนื้อแน่นและละเอียด มีสีต่าง ๆ กัน ตั้งแต่สีเทาไปจนถึงสีเทาแก่ สีดำ สีน้ำเงิน ที่มีสีแดง สีเขียว สีม่วง ก็มี

เรียกแผ่นหินชนวนหน้าเรียบรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เข้ากรอบไม้ ใช้เขียนด้วยดินสอหินซึ่งทำด้วยหินชนวนตัดและฝนเป็นแท่ง สำหรับฝึกเขียนหนังสือในสมัยก่อน ว่า กระดานชนวน.

(ชะ-) น. ดินหูที่ใช้จุดให้ไฟลุกแล่นเข้าไปติดดินดำ, ถ้ามีกระดาษห่อดินปืนม้วนเป็นเส้น เรียกว่า สายชนวน

เรียกเทียนที่จุดไว้เพื่อใช้จุดต่อ ว่า เทียนชนวน

โดยปริยายหมายความว่า ต้นเหตุให้เกิดเรื่องอื่นขึ้นต่อไป เช่น ชนวนสงคราม.

(ชะ-) ดู ฉนวน ๔.

น. ชื่อนกเงือกขนาดใหญ่ชนิด Rhinoplax vigil (Forster) ในวงศ์ Bucerotidae ปากใหญ่สีเหลือง บนส่วนท้ายของขากรรไกรบนมีโหนกแข็งสีแดง ส่วนด้านหน้าตัน คอสีน้ำตาลแดง ลำตัวและปีกสีดำ ขอบปีกสีขาว หางสีขาวมีคาดสีดำ ขนหางตอนกลางยื่นยาวเป็นคู่ออกไปมีสีขาวตอนปลายคาดดำ พบทางภาคใต้.

(ชะ-) ก. ทำให้อีกฝ่ายหนึ่งพ่ายแพ้.

น. ชื่อกลองสองหน้า ลักษณะคล้ายกลองแขกหรือกลองมลายู ตีด้วยไม้ปลายงอ เป็นเครื่องประโคมของหลวง มีกลองชนะทอง เงิน เขียว หรือแดง ใช้ตีตามลำดับอิสริยยศและบรรดาศักดิ์.

(ชะ-) น. เครื่องแทงสัตว์ชนิดหนึ่ง ทำด้วยเหล็กปลายเป็นเงี่ยงข้างเดียว มีด้ามยาว มีเชือกพันด้ามไว้ใช้ชักกลับ ใช้แทงจระเข้เป็นต้น, ราชาศัพท์ว่า พระแสงชนัก หรือ ชนักต้น

เครื่องผูกคอช้างทำด้วยเชือกเป็นปมหรือห่วงห้อยพาดลงมา เพื่อให้คนที่ขี่คอใช้หัวแม่เท้าคีบกันตก.

ดู ชนัก.