*รวน*

(-พฺรวน) น. โลหะทำเป็นรูปกลมกลวง มีลูกกลิ้งเล็ก ๆ อยู่ข้างในเพื่อให้เกิดเสียง ใช้ผูกข้อเท้าเด็กหรือคอสัตว์เป็นต้น, พรวน ลูกพรวน หรือ ลูกกระพรวน ก็ว่า, (ถิ่น–พายัพ, อีสาน) หมากหิ่ง หรือ มะหิ่ง.

น. เครื่องจองจำที่มีโซ่และตรวน.

(ตฺรวน) น. เครื่องจองจำนักโทษชนิดหนึ่ง เป็นห่วงเหล็ก มีโซ่ล่ามถึงกัน ใช้สวมขานักโทษ.

ก. ล่ามข้อเท้าด้วยตรวน โยงติดกันทั้ง ๒ ข้าง เพื่อกันไม่ให้หนีได้ง่าย.

ก. แสดงกิริยาหรือวาจาชวนวิวาท, รวน ก็ว่า.

(ปฺรวนแปฺร) ก. เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาไม่อยู่ที่เป็นปรกติ เช่น อากาศปรวนแปร, รวนเร เช่น ใจปรวนแปร, แปรปรวน ก็ว่า.

(-ปฺรวน) ก. เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาไม่อยู่ที่เป็นปรกติ เช่น อากาศแปรปรวน, รวนเร เช่น ใจแปรปรวน, ปรวนแปร ก็ว่า.

(พฺรวน) น. โลหะทำเป็นรูปกลมกลวง มีลูกกลิ้งเล็ก ๆ อยู่ข้างในเพื่อให้เกิดเสียง ใช้ผูกข้อเท้าเด็กหรือคอสัตว์ เป็นต้น เรียกว่า ลูกพรวน, กระพรวน หรือ ลูกกระพรวน ก็ว่า, (ถิ่น–พายัพ, อีสาน) หมากหิ่ง หรือ มะหิ่ง.

(พฺรวน) น. กระจุก, กลุ่ม, พวง, เช่น วิ่งตามเป็นพรวน.

(พฺรวน) น. ชื่อเรียกปลานวลจันทร์น้ำจืดในภาษาเขมร.

(พฺรวน) น. ต้นเงาะ. (ดู เงาะ ๒).

ชื่อมะม่วงพันธุ์หนึ่งของชนิด Mangifera indica L.

(พฺรวน) ก. คุ้ยดินให้เป็นกลุ่มล้อมต้นไม้, ใช้จอบหรือเสียมเป็นต้นทำดินให้โปร่งหรือร่วน, เรียกว่า พรวนดิน.

ก. เอาเนื้อสดหรือปลาสดเป็นต้นที่หั่นเป็นชิ้นแล้วคั่วให้พอสุกเพื่อเก็บเอาไว้แกงเป็นต้น

แสดงกิริยาหรือวาจาชวนวิวาท เช่น เขาถูกรวน, ตีรวน ก็ว่า.

ว. ไม่ตรง, โย้, เช่น ฟันรวน

เบียดดันกันไปมา เช่น แถวรวน.

ว. เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาไม่แน่นอน เช่น จิตใจรวนเร ใจคอรวนเร, เรรวน ก็ว่า.

ว. เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาไม่แน่นอน เช่น จิตใจเรรวน ใจคอเรรวน, รวนเร ก็ว่า.

(-พฺรวน) น. โลหะทำเป็นรูปกลมกลวง มีลูกกลิ้งเล็ก ๆ อยู่ข้างในเพื่อให้เกิดเสียง ใช้ผูกข้อเท้าเด็กหรือคอสัตว์เป็นต้น, กระพรวน พรวน หรือ ลูกพรวน ก็ว่า

หมากหิ่งหรือมะหิ่ง.

น. โลหะทำเป็นรูปกลมกลวง มีลูกกลิ้งเล็ก ๆ อยู่ข้างในเพื่อให้เกิดเสียง ใช้ผูกข้อเท้าเด็กหรือคอสัตว์เป็นต้น, กระพรวน พรวน หรือ ลูกกระพรวน ก็ว่า

หมากหิ่งหรือมะหิ่ง.

(กฺลาย) ก. เปลี่ยนไป, แปรปรวนไป, เช่น หน้าหนาวกลายเป็นหน้าร้อน, เป็นอื่นไป, แปลงไป, เช่น ศรกลายเป็นทิพย์กระยาหาร เปรี้ยวหวานตกลงตรงหน้า (รามเกียรติ์ ร. ๒), (โบ; กลอน) ใช้ในความว่า กราย ก็มี เช่น ไปกลายบ๋านชองตนกดี (จารึกสยาม), จักเจริญสวัสดิภาพศักดิศรี ศัตรูไพรี บห่อนจะใกล้กลายตน (โชค–โบราณ).

น. ไม้คํ้ายันไขว้เป็นรูปกากบาทระหว่างเสาเพื่อป้องกันโครงสร้างมิให้เซหรือรวน.

เรียกตรวนที่มีลูกย่าง ๒ อัน ว่า ตรวนขานกยาง.

(คฺรวน) ก. ร้องรำพัน.

(ไคฺร่คฺรวน) ก. ตรึกตรอง, พิจารณา, คิดทบทวน.

รวนเร, บิดพลิ้ว

น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Nephelium lappaceum L. ในวงศ์ Sapindaceae ผลกินได้ เปลือกมีขนยาวสีเหลืองหรือแดงเป็นต้น, ปักษ์ใต้เรียก พรวน.

ก. ใส่ตรวนหรือเครื่องพันธนาการขังไว้ในคุกในตะรางเป็นต้น, จำจอง ก็ว่า.

น. เครื่องมือสำหรับขุด พรวน หรือถากดิน ทำด้วยเหล็กหน้าแบนกว้าง มีด้ามยาว

ก. ลงโทษด้วยวิธีเอาโซ่ตรวนล่ามไว้ เช่น จำโซ่ จำตรวน, ลงโทษด้วยวิธีขัง เช่น จำคุก.

ก. ใส่ตรวนหรือเครื่องพันธนาการขังไว้ในคุกในตะรางเป็นต้น, จองจำ ก็ว่า.

ว. มีเครื่องจองจำครบ ๕ อย่าง คือ ๑. ตรวนใส่เท้า ๒. เท้าติดขื่อไม้ ๓. โซ่ล่ามคอ ๔. คาไม้ใส่คอทับโซ่ ๕. มือ ๒ ข้างสอดเข้าไปในคาและไปติดกับขื่อทำด้วยไม้, เรียกสั้น ๆ ว่า จำครบ.

น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง กำหนดให้วรรคหนึ่งมี ๙ คำ ในแต่ละวรรคให้มีคำซ้ำ ๓ คู่ ในแต่ละคู่มีคำอื่นมาคั่นตำแหน่งละ ๑ คำ เช่น หวั่นหวั่นจิตรคิดคิดไปใจใจหวล อ่อนอ่อนท้อรอรอรวนนวลนวลสมร ท้าวท้าวแนบแอบแอบน้องย่องย่องจร เหนื่อยเหนื่อยนอนขอนขอนไม้ใต้ใต้ไทร (กลบลศิริวิบุลกิตติ์).

น. ชื่อปลานํ้าจืดชนิด Cirrhinus microlepis Sauvage ในวงศ์ Cyprinidae ลำตัวยาวเรียว แบนข้างเล็กน้อย ตาเล็ก ปากเล็กอยู่ตํ่าที่ปลายหัว ไม่มีหนวด เกล็ดเล็ก เฉพาะในแนวเส้นข้างตัวมีประมาณ ๖๐ เกล็ด ลำตัวด้านหลังสีนํ้าตาลเทา ข้างท้องสีขาว ปลายครีบหลังและครีบท้องสีชมพู อาศัยตามลำนํ้าในเขตที่ลุ่มภาคกลางไปจนถึงแม่นํ้าโขง ขนาดยาวได้ถึง ๖๕ เซนติเมตร, นวลจันทร์น้ำจืด ก็เรียก, อีสานเรียก โพง, เขมรเรียก พรวน.

น. ชื่อกลอนกลบทแบบหนึ่ง กำหนดให้วรรคหนึ่งมี ๘ คำ บังคับซ้ำเสียงพยัญชนะ ๓ คำ คือ คำท้ายวรรค (คำที่ ๖, ๗ และ ๘) กับ ๓ คำต้นวรรคถัดไป (คำที่ ๑, ๒ และ ๓) และซ้ำเสียงสระวรรคละ ๓ คู่ ในคำที่ ๓ กับ ๔ คำที่ ๕ กับ ๗ และคำที่ ๘ กับคำที่ ๑ ในวรรคถัดไป เช่น กรุงกระษัตริย์ตรัสฟังแค้นคั่งจิตร คิดแค้นใจไหวหวิดในจิตรฉงน จนฉงายกายไฉงใจร้อนรน จนร้าวราญการกระมลจิตรวนเวียน (ศิริวิบุลกิตติ์).

ก. กังวล, อักอ่วน, รวนเร, นึกกลับไปกลับมา.

น. ลูกกระพรวน.

ก. พูดรวนเร.

ว. รวนหรือซวนเซมีอาการจะหลุดหรือทลายลง เช่น ฟันโย้เย้ เรือนโย้เย้, ไม่ตรงรูป เช่น เขียนหนังสือโย้เย้.

น. ธาตุอย่างหนึ่งในธาตุทั้ง ๔ ของร่างกาย คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ถ้าลมในร่างกายแปรปรวนไม่ปรกติจะทำให้เกิดอาการต่าง ๆ ได้ เช่น เป็นลม

น. ลูกโซ่ตรวนที่ทำเป็นห่วงยาว ๆ สำหรับพอให้ก้าวย่างได้.

ก. มีอารมณ์แปรปรวนผิดปรกติเพราะสูงอายุถึงระดับหนึ่ง มักเกิดแก่ผู้หญิงที่มีวัยใกล้จะหมดระดู.

(วิปะหฺริด, วิบปะหฺริด) ก. แปรปรวน, ผิดปรกติ, ผิดแนวทาง, แปรปรวนไปข้างร้าย, กลับกลายไปข้างร้าย.

ก. ทำให้หลุดออกมาด้วยคาถาอาคม เช่น สะเดาะโซ่ตรวน สะเดาะกุญแจ

(-ขะลิก, -ขะลิกา) น. เครื่องจองจำ, โซ่ตรวน.