*ขัง*

น. โทษทางอาญาสถานหนึ่ง ที่ให้กักตัวผู้ต้องโทษไว้ในสถานที่ซึ่งกำหนดไว้อันมิใช่เรือนจำ มิใช่สถานีตำรวจ และมิใช่สถานที่ควบคุมผู้ต้องหาของพนักงานสอบสวน.

ก. ให้อยู่ในที่ล้อมเช่นกรง คอก หรือเล้า เป็นต้น, ให้อยู่ในที่ซึ่งกันไว้ เช่น ขังนํ้า

กักขังจำเลยหรือผู้ต้องหาโดยศาล.

ก. ตัดกระบอกไม้ไผ่เป็นต้นให้มีข้อติดอยู่ข้างหนึ่ง.

ว. ลักษณะกระบอกที่ตัดให้มีข้อติดอยู่ทั้ง ๒ ข้าง โดยฝานข้าง ๆ ทั้ง ๒ ข้างให้เป็นขาแล้วผ่าตลอดด้านหนึ่ง เพื่อทำเป็นตะขาบเป็นต้น.

ว. เรียกนํ้าตาที่ปริ่มอยู่ที่ขอบตาเมื่อร้องไห้ ว่า นํ้าตาขังหน่วย, น้ำตาคลอหน่วย หรือ น้ำตาล่อหน่วย ก็ว่า.

น. ชาวเมือง.

ว. ผึ่งผาย, เอาจริงเอาจัง, แข็งแรง.

น. บุคคลที่ถูกขังไว้ตามหมายขัง.

ก. คุมตัว ควบคุม ขัง กักขัง หรือจำคุก.

น. ผู้ที่ถูกกักขังตามหมายกักขังของศาล. (ดู กักขัง ประกอบ).

น. บุคคลที่ถูกขังอยู่ในเรือนจำ.

ก. ไม่เอาใจใส่, ไม่ดูแล, ไม่นำพา.

ว. สีหน้าที่แสดงว่าเอาจริงเอาจัง ดูน่ากลัว.

น. หนังสือสั่งการที่ศาลสั่งให้ขังผู้ต้องหาหรือจำเลยไว้ระหว่างสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้อง หรือระหว่างพิจารณาคดีในศาล.

ก. เอาใจใส่, เอาใจช่วย, ดูแล, เหลียวแล, นำพา, (มักใช้ในความปฏิเสธ) เช่น ไม่อินัง ไม่อินังขังขอบ หมายความว่า ไม่เอาใจใส่.

(กฺรง) น. สิ่งที่ทำเป็นซี่ ๆ ล้อมรอบสำหรับขังนกเป็นต้น ตั้งอยู่กับที่หรือยกไปได้

น. เครื่องสำหรับขังปลาชนิดหนึ่ง ใช้ไม้ไผ่ทำเป็นกง ๔ อัน แล้วผูกด้วยซี่ไม้ไผ่โดยรอบ รูปกลม หัวท้ายเรียว ตอนบนเจาะเป็นช่อง มีฝาปิด ใช้ไม้ขัดฝา ๒ ข้าง ใช้ไม้ไผ่กระหนาบเพื่อให้ลอยได้ ในขณะออกไปจับปลาตามกรํ่า เมื่อจับปลาหรือกุ้งได้ก็เอาใส่ไว้ในนั้นชั่วคราว, อีกชนิดหนึ่ง สานด้วยไม้ไผ่ มีปากเปิดกว้างคล้าย ๆ ตะกร้าหรือเข่งใส่ของ แต่ใหญ่กว่ากระชังชั่วคราวนั้นหลายเท่า เป็นที่สำหรับจับปลาขนาดใหญ่มาขังไว้หรือเลี้ยงลูกปลาให้โตตามที่ต้องการ เพื่อบริโภคหรือค้าขาย และเอากระชังนี้ผูกติดหลักแช่ลอยนํ้าไว้.

ภาชนะเย็บด้วยกาบหมากหรือใบไม้ สำหรับใส่ของต่าง ๆ เช่น ราชปุโรหิตก็ให้เอานางนกไส้ใส่กระโปรงขังไว้จนเพลารุ่งเช้า (นพมาศ)

(กะรันทะ-, กะรัน) น. ภาชนะมีฝาปิด เช่น รัตนกรัณฑ์ (สังโยคพิธาน), กรัณฑรัตน (ยวนพ่าย), กรัณฑขลังขังนํ้าทิพมุรธา ภิเษกท่าน (ราชาภิเษก ร. ๗). (ดู กรณฑ์ ๑).

(กฺล่อน) น. ชื่อโรคชนิดหนึ่ง ตามตำราแพทย์แผนโบราณว่าเกิดจากของเหลวเข้าไปขังอยู่ในถุงอัณฑะ, ถ้าของเหลวนั้นเป็นนํ้า เรียกว่า กล่อนนํ้า, ถ้าเป็นเลือด เรียกว่า กล่อนเลือด, ถ้าเป็นหนอง เรียกว่า กล่อนหนอง.

น. กิจ เช่น กอบกิจจะคุ้มขัง (ชุมนุมตำรากลอน).

น. เครื่องดักหนูเป็นหีบมีกระดานหก มีลูกกลิ้ง เมื่อหนูเข้าไปเหยียบกระดานหก ลูกกลิ้งจะกลิ้งมาปิดช่อง แล้วหนูจะกระโดดเข้าไปยังอีกที่หนึ่ง และถูกขังอยู่ในนั้น

น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Shirakiopsis indica (Willd.) Esser ในวงศ์ Euphorbiaceae ขึ้นตามที่ลุ่มนํ้าขังและริมคลองนํ้ากร่อย ทุกส่วนมียางขาว ผลกลม แก่จัดแยกออกเป็น ๓ ซีก, สมอทะเล ก็เรียก.

(ขะหฺยอก) น. ชื่อหนอนผีเสื้อชนิด Parapoynx stagnalis (Zeller) ในวงศ์ Pyralidae ตัวหนอนมีผิวใสสีเขียวอ่อน หัวสีนํ้าตาล ข้างตัวมีเหงือกลักษณะเป็นพู่จำนวน ๖ คู่ สำหรับหายใจในนํ้าที่ขังอยู่ในปลอกหุ้มตัวซึ่งสร้างขึ้นจากใบข้าว ปลอกยาว ๒๕-๓๕ มิลลิเมตร ลอยไปตามน้ำได้ จัดเป็นศัตรูของข้าว, หนอนปลอกข้าว ก็เรียก.

น. นักเลงผู้มีอิทธิพล, นักโทษหรือผู้กักขังที่มีอิทธิพล.

อยู่ในความลำบากแก้ไขยาก, (ปาก) ถูกจับกุมคุมขัง, เข้าข่ายมีความผิดไปด้วย.

ก. ปล่อยนํ้าที่ขังอยู่ให้ไหล เช่น ไขนํ้าเข้านา.

(คฺรำ) น. เรียกน้ำเสียที่ขังอยู่ในพื้นดินที่เป็นแอ่งเช่นใต้ถุนครัว ในท่อระบายน้ำเสีย ว่า นํ้าครำ, ไขเสนียด ก็เรียก.

ว. เรียกน้ำตาที่ปริ่มอยู่ที่ขอบตาเมื่อร้องไห้ ว่า น้ำตาคลอหน่วย, น้ำตาล่อหน่วย หรือ น้ำตาขังหน่วย ก็ว่า.

การคุมหรือกักขังผู้ถูกจับโดยพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจในระหว่างสืบสวนและสอบสวน.

น. ที่ล้อมขังสัตว์บางชนิด เช่น วัว ควาย ม้า หมู, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น คอกพยาน

น. ดินที่พูนขึ้นเป็นคันตามท้องนาสำหรับขังน้ำไว้, ลูกคัน หรือ หัวคันนา ก็เรียก.

น. ทรัพย์สินหรือประโยชน์ที่เรียกเอา หรือให้เพื่อแลกเปลี่ยนเสรีภาพของผู้ถูกเอาตัวไป ผู้ถูกหน่วงเหนี่ยว หรือผู้ถูกกักขัง.

น. สถานที่คุมขังเชลยศึกหรือนักโทษทางการเมือง.

น. ที่ขังนักโทษ, เรือนจำ.

(จะหฺราก) ก. ตรากตรำ, ทำให้ลำบาก, เช่น คล้องติดคชคลอคชทังป่าขับจากขัง แลเข้าจรลุงจรากจอง (สมุทรโฆษ).

ก. ใส่ตรวนหรือเครื่องพันธนาการขังไว้ในคุกในตะรางเป็นต้น, จำจอง ก็ว่า.

ก. ลงโทษด้วยวิธีเอาโซ่ตรวนล่ามไว้ เช่น จำโซ่ จำตรวน, ลงโทษด้วยวิธีขัง เช่น จำคุก.

น. โทษทางอาญาสถานหนึ่ง ที่ให้เอาตัวผู้ต้องโทษไปคุมขังไว้ในเรือนจำ.

ก. ใส่ตรวนหรือเครื่องพันธนาการขังไว้ในคุกในตะรางเป็นต้น, จองจำ ก็ว่า.

(ตฺรุ) น. ที่ขังคนซึ่งขุดเป็นบ่อแห้งมีฝาปิด.

น. เครื่องตีให้เกิดเสียง, ไม้ไผ่ที่ผ่าขังปล้องแขวนไว้ตามยอดไม้สำหรับชักให้มีเสียงดังเพื่อไล่ค้างคาวเป็นต้น และที่พวกตลกลิเกละครเป็นต้นใช้ตีกันเล่น, จะขาบ ก็เรียก

น. ที่คุมขังนักโทษ.

(ติกะ-) น. หมวด ๓ คือ ธรรมะที่รวมกันเป็นหมวด ๆ หมวดละ ๓ เช่น ไตรลักษณ์ ๓ ได้แก่ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา อยู่ในหมวดติกะ.

ถูกจำในที่คุมขัง เช่น ติดคุก

น. ภาชนะสำหรับขังหรือใส่นํ้า ก้นสอบ ปากแคบกว่าโอ่ง, คำเปรียบผู้หญิงที่อ้วนมาก ว่า อ้วนเป็นตุ่ม.

ว. ทะมัดทะแมง, ขึงขัง, เอาจริงเอาจัง.