*ไข*

น. ชื่อการเล่นอย่างหนึ่ง ผู้เล่นหาไม้หรือของอื่นมาคนละชิ้นสมมุติเป็นไข่ มอบให้แก่ผู้ที่ถูกจับสลากสมมุติเป็นกา ผู้เป็นการักษาสิ่งนั้นไว้ในวงเขตที่กำหนด ผู้เล่นนอกนั้นคอยลักไข่.

น. แก๊สพิษชนิดหนึ่ง มีกลิ่นเหม็นเหมือนไข่เน่า มีสูตร H₂S เกิดขึ้นจากการเสื่อมสลายของสารอินทรีย์ที่ประกอบด้วยกำมะถัน ในธรรมชาติมักมีปรากฏละลายอยู่ในบ่อนํ้าร้อนและในแหล่งนํ้าแร่บางแห่ง.

ก. เปิดเผยเรื่องที่ทำกันในที่ลับ.

ก. เกลียดตัวเขา แต่อยากได้ผลประโยชน์จากเขา, มักใช้เข้าคู่กับ เกลียดปลาไหลกินนํ้าแกง เป็น เกลียดตัวกินไข่ เกลียดปลาไหลกินนํ้าแกง.

ก. ทำส่วนที่เสียให้คืนดีอย่างเดิม, ดัดแปลงให้ดีขึ้น, แก้ ก็ว่า.

น. ขนมทำด้วยแป้งสาลี ไข่ และน้ำตาล ตีให้เข้ากัน ใส่พิมพ์รูปต่าง ๆ ผิงหรืออบให้สุก.

ดู ขนมรังผึ้ง.

(ขฺวะไขฺว่เขฺวี่ย) ก. ขวักไขว่ เช่น เดินขวะไขว่เขวี่ย (ม. ร่ายยาว ชูชก).

(ขฺวักไขฺว่) ว. อาการที่เคลื่อนไหวสวนกันไปมาอย่างสับสน เช่น เดินขวักไขว่ บินขวักไขว่.

น. ข้อเฉลย, ข้ออธิบายขยายความ.

ก. กล่าวชี้แจง.

น. ชื่อชามสมัยก่อน สีเขียวปนครามอ่อน ๆ รูปก้นสอบ ปากผาย.

ว. มีสีอย่างสีเขียวปนครามอ่อน ๆ.

น. มันข้น, นํ้ามันที่ได้จากสัตว์ พืช หรือแร่ ที่แข็งตัวในอุณหภูมิปรกติ

น้ำมันที่มีสถานะเป็นของแข็งเนื่องจากอยู่ในอุณหภูมิต่ำ.

น. เนื้อส่วนในของกระดูก บางแห่งเป็นที่สร้างเม็ดเลือดชนิดต่าง ๆ ของร่างกาย.

น. นํ้าหล่อลื่นข้อของร่างกาย.

น. สารประกอบอินทรีย์จำพวกหนึ่งมีทั้งในสัตว์และพืช ไม่ละลายน้ำ, ถ้าเป็นของเหลวในอุณหภูมิปรกติเรียก น้ำมัน, ถ้าเป็นของแข็งในอุณหภูมิปรกติเรียก ไข. (อ. fat)

เรียกเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดหนึ่งในคนและสัตว์บางชนิดซึ่งสะสมสารประกอบอินทรีย์ดังกล่าวไว้มากโดยเฉพาะบริเวณหน้าท้องหรือในผนังหน้าท้อง มีลักษณะนุ่ม ๆ หยุ่น ๆ, มัน ก็ว่า.

น. ประสาทส่วนกลางที่ต่อเนื่องจากประสาทส่วนปลาย มีความยาวจากระดับต้นคอถึงระดับเอว.

น. โรคโปลิโอ.

ก. กวดสิ่งที่ยังหลวมอยู่ให้แน่นหรือทำสิ่งที่แน่นอยู่ให้หลวม เช่น ไขตะปูควง ไขนอต, หมุน เช่น ไขลาน ไขกระจก

บอก, อธิบาย, ขยาย, เช่น ไขความ ไขข่าว ไขปัญหา.

น. ชื่อเหล็กเครื่องมือมีด้าม ทางปลายแบนหรือเป็นแฉก ๆ สำหรับไขตะปูควง.

ก. ทำให้ลูกดาลที่ลงไว้เปิดออก.

ก. ปล่อยนํ้าที่ขังอยู่ให้ไหล เช่น ไขนํ้าเข้านา.

ก. เปิดม่าน, คู่กับ ปิดพระวิสูตร หมายความว่า ปิดม่าน.

น. ม่านจีบ.

ก. สั่ง, บอกให้ทำ, เช่น ต้องไขลานกันอยู่เรื่อย ไม่อย่างนั้นไม่ทำ

หมดกำลัง, หมดแรง, เช่น พอขึ้นชกยกที่ ๕ นักมวยก็เริ่มไขลานแล้ว.

ว. รู้แล้วทำเป็นไม่รู้.

ก. เริ่มส่องแสง เช่น พระอาทิตย์ไขแสง.

ว. ทำเป็นว่าไม่ได้ยิน.

ก. ได้ยินได้เห็นแล้วรู้สึกอายไม่อยากฟังไม่อยากเห็น, ขายหูขายตา ก็ว่า.

น. ตัวสืบพันธุ์ประกอบด้วยเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย อาหาร และสิ่งห่อหุ้มซึ่งอาจจะเป็นไข่ขาว วุ้น เยื่อถุงไข่ หรือเปลือก ส่วนมากมีรูปร่างกลม จะมีตัวอ่อนภายในหรือไม่ก็ได้, ฟอง ก็เรียก, ลักษณนามว่า ฟอง ลูก หรือ ใบ

เรียกสิ่งที่เป็นเม็ดกลม ๆ เล็ก ๆ ที่มีอยู่ตามใบไม้บางชนิด เช่น ไข่ชะอม ไข่ปรง

ลูกอัณฑะ.

ก. ตกฟอง เช่น แม่ไก่ไข่ออกมา ๓ ฟอง.

ดู กินสี่ถ้วย.

ว. มีสีเหลืองอมแดงน้อย ๆ ดังเปลือกไข่ไก่ เรียกว่า สีไข่ไก่.

น. ไข่ปอกที่เสียบไม้ปักไว้บนยอดบายศรี, ไข่ข้าว ก็เรียก. (ดู ขวัญ)

ไข่งูที่อยู่บนยอดกลางกองไข่, ไข่ลูกยอด ก็เรียก.

น. ไข่แมลงวัน. (ดู ขาง).

น. ส่วนของไข่สัตว์ เช่น ไข่ของนก ไข่ของสัตว์เลื้อยคลาน มีสีขาวใสอยู่รอบ ๆ ไข่แดง เป็นสารโปรตีนทำหน้าที่ป้องกันส่วนที่เป็นเซลล์ของไข่ เวลาเซลล์ของไข่แบ่งตัวเจริญเป็นตัวอ่อน ไข่ขาวจะเป็นอาหารของตัวอ่อนด้วย

กลุ่มของโปรตีน ซึ่งมีนํ้าหนักโมเลกุลประมาณ ๖๕, ๐๐๐ ถึง ๗๐, ๐๐๐.

น. ไข่ที่ฟักไม่เป็นตัวต้มแล้วแข็งและเหนียวผิดปรกติ

ไข่ปอกที่เสียบไม้ปักไว้บนยอดบายศรี, ไข่ขวัญ ก็เรียก. (ดู ขวัญ).

น. ไข่ที่ดองนํ้าเกลือ, ไข่ที่พอกด้วยขี้เถ้าหรือแกลบผสมเกลือ มักทำจากไข่เป็ด มีรสเค็ม, ไข่พอก ก็เรียก.