*เพลง*

น. ชุดเพลงที่นำมารวมบรรเลงและขับร้องติดต่อกันโดยเสียงต่อเนื่อง ระหว่างเพลงมักมีระดับเสียงกลมกลืนกัน มีทั้งอัตราเดียวกันและอัตราผสม ตับหนึ่งบรรเลงประมาณ ๓-๑๐ เพลง เช่น ตับลาวเจริญศรี.

ว. สุดแต่จะเป็นไป, ตามเรื่องตามราว.

น. เครื่องเล่นแผ่นเสียงอัตโนมัติสำหรับหยอดเหรียญเลือกเพลงตามต้องการ.

น. ส่วนสำคัญของทำนองเพลงที่บอกให้รู้ว่าเป็นเพลงอะไร

ทำนองเพลง

ถ้อยคำที่เป็นบทร้อง.

ดู เนื้อฆ้อง.

น. เครื่องหมายกำหนดเสียงดนตรี.

น. บทประพันธ์สำหรับขับร้องหรือบรรเลง มักมีรูปแบบชัดเจน.

น. ผู้แต่งทำนองเพลง, ผู้แต่งเนื้อร้องและทำนองเพลง, นักแต่งเพลง ก็เรียก.

น. ผู้กำกับและควบคุมการบรรเลงหรือการขับร้องของวงดุริยางค์ วงดนตรี วงนักร้องประสานเสียง ให้มีเอกภาพ รวมทั้งตีความบทเพลงให้สมบูรณ์ โดยปรกติใช้มือ สายตา และสีหน้าท่าทางเป็นสื่อในการให้สัญญาณ, วาทยกร ก็เรียก.

(เพฺลง) น. สำเนียงขับร้อง, ทำนองดนตรี, บทประพันธ์ดนตรี, กระบวนวิธีรำดาบรำทวนเป็นต้น, ชื่อการร้องแก้กัน มีชื่อต่าง ๆ เช่น เพลงปรบไก่ เพลงฉ่อย

โดยปริยายหมายถึง แบบอย่าง เช่น ต่างกันไปคนละเพลง (พระราชหัตถเลขา ร. ๕ ถึงสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส), ชั้นเชิง เช่น ร้อยภาษามาสู่เคยรู้เพลง (อภัย).

ดู เชิด.

น. เพลงที่ประพันธ์ขึ้นเป็นทางพิเศษสำหรับบรรเลงเฉพาะเครื่องดนตรี ใช้บรรเลงในโอกาสพิเศษเพื่อเป็นการแสดงภูมิปัญญาของผู้คิดทางดนตรีให้เหมาะสมกับชนิดของเครื่องดนตรี และแสดงไหวพริบปฏิภาณฝีมือ และความแม่นยำของผู้บรรเลงด้วย เพลงที่นิยมนำมาทำ เช่น ลาวแพน นกขมิ้น พญาโศก.

ดู ตระเชิญ ใน ตระ ๑.

ดู เพลงหางเครื่อง.

น. หนังสือหรือจดหมายถึงคู่รัก แต่งเป็นกลอนแสดงข้อความรักหรือตัดพ้อเป็นต้น.

ดู สาธุการ ใน สาธุ.

น. เพลงที่มีการบรรเลงแบบรับร้อง.

ดู เสมอ ๓.

ดู หน้าพาทย์.

น. เพลงที่ใช้บรรเลงต่อท้ายการบรรเลงเพลง ๓ ชั้นหรือเพลงเถา, เพลงท้ายเครื่อง ก็เรียก.

ดู ออกภาษา.

ดู ออกสิบสองภาษา.

น. หญิงที่เป็นต้นบทหรือหัวหน้าวงเพลงพื้นบ้าน เช่น เพลงฉ่อย เพลงเกี่ยวข้าว เพลงเรือ.

ว. ไม่รอให้ชักช้า, ทันทีทันใด.

ก. ขับลำเป็นทำนองต่าง ๆ, บางทีก็ใช้ว่า ร้อง คำเดียว.

น. ละครเวทีแบบหนึ่ง ผู้แสดงร้องเพลงดำเนินเรื่องตลอดทั้งเรื่อง ใช้เพลงและดนตรีสากล ไม่มีลูกคู่ จัดฉากและแต่งกายแบบสมัยนิยมตามเนื้อเรื่อง ต้องการเน้นเพลง เช่น จุฬาตรีคูณ บางครั้งนำบทละครเวที เช่น เรื่องราชินีบอด เรื่องเปลวสุริยา มาดัดแปลงเป็นละครเพลง.

ก. ลอบมีจดหมายรักต่อกัน เช่น ไม่อยากเล่นเพลงยาวชื่อฉาวเอย (สักวาของคุณพุ่ม), เขียนหนังสือโต้ตอบกันไปมาไม่รู้จักจบ.

ก. แพ้เร็ว เช่น นักมวยหน้าใหม่อย่างนี้เดี๋ยวก็สามเพลงตกม้าตายหรอก, เพลงเดียวตกม้าตาย ก็ว่า.

น. ชื่อหน้าทับที่ต้องบรรเลงเฉพาะกับเพลงนั้น ๆ เท่านั้น เช่น หน้าทับเพลงสาธุการ หน้าทับเพลงม้าย่อง.

น. เครื่องอัดลมทำด้วยไม้หุ้มกระดาษมีรู มีลิ้นใช้นิ้วปิดเปิดให้เป็นเสียงเพลง.

น. เครื่องดนตรีประเภทเครื่องลม ประกอบด้วยหีบ ๒ หีบ ส่วนใหญ่เป็นหีบสี่เหลี่ยม เชื่อมต่อกันด้วยท่อลมพับ ๒ ด้าน ด้านขวามือมีปุ่มกดหรือมีแผงแป้นนิ้ว ด้านซ้ายมือมีปุ่มกดบรรเลงเสียงตํ่าและเสียงประสาน.

น. เครื่องดนตรีประเภทเครื่องลม ใช้ปากเป่า ลักษณะแบนยาวประกอบด้วยลิ้นเสียง ๒ แถว แถวหนึ่งดังเมื่อเป่าลมออก อีกแถวหนึ่งดังเมื่อดูดลมเข้า.

ก. บรรเลงเพลงช้าแล้วเปลี่ยนเป็นเพลงเร็ว.

น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น สมัยอยุธยาใช้ขับร้องและบรรเลงตอนโศกเศร้า ต่อมามีผู้นำไปทำเป็นเพลงเถา.

ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น สมัยอยุธยา.

น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้นและชั้นเดียว เป็นเพลงเร็ว หน้าทับสองไม้ ใช้ในการแสดงละครและลิเก

ชื่อเพลงไทยสำเนียงมอญ ใช้ในการแสดงละครและลิเก.

น. ชื่อเพลงไทยสำเนียงลาว มี ๒ เพลง คือ กระแตเล็กหรือกราวกระแซ และกระแตใหญ่หรือกระแตไต่ไม้.

ชื่อเพลงโหมโรงเสภา เดิมเป็นเพลงไทยภาคเหนือสำเนียงลาว ต่อมามีผู้นำมาแต่งขยายเป็นอัตรา ๓ ชั้น โดยใช้ชื่อเดิม.

น. ชื่อเพลงไทย สมัยอยุธยา อยู่ในตำรามโหรีของเก่า.

ก. เอาสิ่งที่มีลักษณะยาวกระแทก เช่น เอาสามเกลอกระทุ้งดิน เอาศอกกระทุ้งสีข้าง, ทุ้ง ก็ว่า, โดยปริยายหมายความว่า หนุนให้กระทำหรือกล่าวแสดงออกมา เช่น กระทุ้งให้ร้องเพลง.

น. ชื่อเพลงไทย อัตราชั้นเดียว สมัยอยุธยา มี ๔ เพลง คือ เพลงกระบอก เพลงกระบอกเงิน เพลงกระบอกทอง และเพลงกระบอกนาก.

น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น สมัยอยุธยา

ชื่อหน้าทับเพลงกลองแขกแบบหนึ่ง ใช้บรรเลงในการรำไหว้ครูกระบี่กระบอง หรือใช้ในการขับร้อง มีทั้งที่เป็นอัตรา ๒ ชั้น และเพลงเถา.

น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น, ชื่อเพลงไทยประเภทเพลงเถา, กาเรียนทอง ก็ว่า.