*แพร*

ไม่เต็มที่, ไม่ครบถ้วน, ไม่พอเพียง, (ตามที่คาดหมายไว้).

น. ชื่อไม้ยืนต้น.

(-แพฺรก) น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Heritiera javanica (Blume) Kosterm. ในวงศ์ Sterculiaceae เนื้อไม้ใช้ทำบ้านและเครื่องเรือนเป็นต้น.

น. ทางที่แยกเป็น ๓ สาย เกิดจากทางสายหนึ่งมาบรรจบเป็นมุมฉากกับทางอีกสายหนึ่ง, โบราณถือว่าเป็นทางผีผ่าน ไม่เป็นมงคล เช่น ไปทำพิธีเซ่นวักเสียกบาลที่ทางสามแพร่ง.

(ปฺระแพฺร่งปฺระแพฺรว) ว. งามแพรวพราย.

น. ผ้าไหมชนิดหนึ่ง.

ก. โฆษณาให้แพร่หลาย เช่น เผยแพร่ความรู้.

(-แพฺรว) ว. เลื่อม, แวววาว, วับ ๆ วาบ ๆ, พราย ๆ, พราว, เช่น แสงเพชรมีประกายพรายแพรว, แพรวพราย แพรวพราว หรือ พราวแพรว ก็ว่า.

(-แพฺรว) ว. เลื่อม, แวววาว, วับ ๆ วาบ ๆ, พราย ๆ, พราว, เช่น แสงเพชรมีประกายพราวแพรว, แพรวพราว แพรวพราย หรือ พรายแพรว ก็ว่า.

(-พฺราย, -แพฺร้ว) ว. งามระยับ.

(แพฺร) น. ผ้าที่มีเนื้อลื่น เรียบเป็นมัน เนื้อหนาหรือบางก็ได้ เดิมทอด้วยใยไหม ปัจจุบันอาจทอด้วยใยประดิษฐ์ที่มีลักษณะคล้ายไหม.

น. แพรที่เป็นแถบสีต่าง ๆ เป็นเครื่องหมายอิสริยาภรณ์ ใช้ประดับที่หน้าอก.

ก. กระจายออกไป, แผ่ออกไป, เช่น แพร่ข่าว แพร่เชื้อโรค.

ก. กระจายข่าวออกไป.

ก. กระจายไปทั่ว เช่น ข่าวแพร่สะพัดไปโดยเร็ว.

ก. กระจายออกไปให้มาก, ทั่วถึง, เช่น รู้กันแพร่หลาย ใช้กันแพร่หลาย.

(แพฺรก) น. หญ้าแพรก.

น. ทางแยกของลำนํ้า.

ก. แตก, แยก.

(แพฺร่ง) น. ทางแยกทางบก.

(แพฺร่ง) ก. แตกออก, แยกออก.

(-พฺราย) ก. แยก, กระจายไป, แผ่ไป

เปิดเผยความลับ (มักใช้ในความปฏิเสธ) เช่น เรื่องนี้รู้แล้วอย่าแพร่งพรายไป.

ว. แวววาว, มีแสงวับ ๆ วาบ ๆ, ใช้ แพร้ว ก็ได้.

ว. เลื่อม, แวววาว, วับ ๆ วาบ ๆ, พราย ๆ, พราว, เช่น แสงเพชรมีประกายแพรวพราย, พรายแพรว หรือ พราวแพรว ก็ว่า.

ว. แพรว, แวววาว, มีแสงวับ ๆ วาบ ๆ.

น. ชื่อมะพร้าวพันธุ์หนึ่ง ทะลายไม่แยกแขนง ผลมีจุกตอนปลาย, มะแพร้ว ก็เรียก.

ดู แพร้ว ๒.

น. ทางที่แยกเป็น ๓ สาย เกิดจากทางสายหนึ่งมาบรรจบเป็นมุมฉากกับทางอีกสายหนึ่ง เรียกว่า ทางสามแพร่ง, โบราณถือว่าเป็นทางผีผ่าน ไม่เป็นมงคล เช่น ไปทำพิธีเซ่นวักเสียกบาลที่ทางสามแพร่ง.

(-แพฺรก) น. ชื่อหญ้าชนิด Cynodon dactylon (L.) Pers. ในวงศ์ Gramineae ใช้ในพิธีไหว้ครูและใช้ทำยาได้

สามัญชน ในความว่า ช้างสารชนกัน หญ้าแพรกก็แหลกลาญ.

(-แพฺร) น. ตำแหน่งยศมหาดเล็กรองจ่าลงมา.

น. ชื่อกบขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Hoplobatrachus rugulosus (Wiegmann) หรือ Rana rugulosus (Wiegmann) ก็มีใช้กัน ในวงศ์ Ranidae หลังสีน้ำตาลอมเขียวมีจุดสีน้ำตาลเข้มถึงดำกระจายทั่วไป ท้องสีขาวนวล กินแมลง เป็นชนิดที่มีแพร่หลายมากที่สุดในประเทศไทย.

เรียกภาชนะที่ใส่เครื่องเซ่นผีแล้วนำไปทิ้งที่ทางสามแพร่ง เช่น เอาเหล้าข้าวใส่กบาลออกเซ่นวัก (ขุนช้างขุนแผน).

(กอระ-) น. ทับทิม เช่น จงแต่งเขนแต่งขันธ์ ผ้าเกราะพรรณรายแพร้ว ดยรดาษแก้วกรพินธุ์ (ม. คำหลวง มหาราช).

(กัน-) น. เครื่องประดับหูมีรูปเป็นกระหนก ใช้ประกอบกับพระมหามงกุฎ พระชฎา หรือรัดเกล้า เช่น กรรเจียกซ้อนจอนแก้วแพรวพราว (อิเหนา).

ก. ทำให้แพร่หรือแตกแยกออกจากกันไปในที่ต่าง ๆ, แพร่หรือแตกแยกออกจากกันไปในที่ต่าง ๆ

ก. ส่งเสียงแพร่ไกลออกไป.

ว. แพร่สนั่นไป, อึงไปทั่ว, อื้อฉาว.

น. วิธีการที่นำแบบอย่างศิลปะของจีนมาดัดแปลงหรือประกอบในงานจิตรกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรม และมัณฑนศิลป์ของไทย, เรียกลวดลายผ้าแพร โดยมากเป็นรูปประแจ กะแปะ มังกร ว่า ลายกระบวนจีน.

ก. เอาสิ่งที่เป็นผืนแผ่นบาง ๆ โบกขึ้นลง, พัดหรือโบกด้วยอาการเช่นนั้น, โดยปริยายหมายถึงแพร่กระจาย เช่น ข่าวนี้กระพือไปอย่างรวดเร็ว.

น. กลดชนิดหนึ่ง ทำด้วยผ้าขาวหรือแพรขาวเขียนลายทอง สำหรับใช้กับเจ้านายหรือพระพุทธรูป.

น. กางเกงแบบชาวประมง เป็นกางเกงที่ตัดแบบกางเกงขาก๊วยหรือกางเกงแพร ใช้ผ้าฝ้ายสีต่าง ๆ เช่น นักศึกษาสมัยนี้ชอบนุ่งกางเกงเลเวลาทำกิจกรรมกัน.

น. สารที่อยู่ในสภาพที่แพร่กระจายเป็นไอหรือควัน ทำให้ระคายเคืองนัยน์ตาอย่างรุนแรง นํ้าตาไหล และมองไม่เห็นชั่วขณะหนึ่ง.

เรียกกลดที่ทำด้วยผ้าขาวหรือแพรขาวเขียนลายทอง สำหรับใช้กับเจ้านายหรือพระพุทธรูป ว่า กลดกำมะลอ, เรียกลายที่เขียนที่เครื่องกำมะลอเป็นลายสี ลายทอง หรือลายทองแทรกสี หรือเขียนบนผ้าขาวหรือแพรขาว ว่า ลายกำมะลอ

น. ทับทิม, เขียนเป็น กรพินธุ์ ก็มี เช่น จงแต่งเขนต่างขันธ์ ผ้าเกราะพรรณรายแพร้ว ดยรดาษแก้วกรพินธุ์ (ม. คำหลวง มหาราช).

น. ชื่อนกปากขอหลายชนิด ในวงศ์ Psittacidae ปากสีแดงหรือเหลือง จะงอยปากบนงอโค้งเป็นขอปลายแหลมขยับไปมาและขึ้นลงได้ จะงอยปากล่างขยับไปข้างหน้าและถอยมาข้างหลังได้ หัวค่อนข้างโต ลำตัวป้อม สีส่วนใหญ่ของลำตัวเป็นสีเขียวอมเหลือง อยู่ร่วมกันเป็นฝูง กินเมล็ดพืชและผลไม้ ในประเทศไทยมี ๗ ชนิด แต่ที่เรียกว่านกแก้วมี ๒ ชนิด ได้แก่ แก้วโม่ง [ Psittacula eupatria (Linn.) ] ซึ่งเป็นนกแก้วขนาดใหญ่ที่สุดของไทย และแก้วหัวแพร ( P. roseata Biswas) .

(โกไส) น. โกไสย เช่น ผ้าแพรทองโกษย (ม. คำหลวง นครกัณฑ์).