*กระโดด*

ก. กระโดดออกจากอากาศยานในขณะอยู่ในอากาศเพื่อลงสู่พื้นดินโดยอาศัยร่มชูชีพ, โดดร่ม ก็ว่า.

ก. อาการที่กระโดดขึ้นลงหลาย ๆ ครั้งเพราะความดีใจเป็นต้น.

น. การแข่งกรีฑาชนิดหนึ่ง ผู้แข่งขันวิ่งจากต้นทางทีละคนจนถึงเส้นเริ่มที่มีกระดานรองรับ เขย่งเท้าข้างหนึ่งพร้อมกับยันตัวขึ้นแล้วก้าวด้วยเท้าอีกข้างหนึ่ง ต่อจากนั้นจึงกระโดด ใครกระโดดได้ไกลที่สุดเป็นผู้ชนะ.

น. การแข่งขันชนิดหนึ่ง ผู้แข่งขันต้องวิ่งเร็วแล้วกระโดดข้ามรั้วที่วางไว้เป็นระยะ ๆ ตามเส้นทางที่กำหนดไว้ ใครถึงหลักชัยก่อนถือว่าชนะ.

น. ชื่อสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกหลายชนิด ในสกุล Rana วงศ์ Ranidae ลำตัวสั้นป้อมมีขนาดต่าง ๆ กัน ขาคู่หลังใหญ่และยาวกว่าขาคู่หน้า ตีนแบนมีพังผืดติดเป็นพืด เมื่อโตเต็มที่ไม่มีหาง กระโดดได้ไกล ว่ายน้ำ ดำน้ำได้เร็ว เมื่อยังเป็นตัวอ่อนมีหาง อยู่ในน้ำเรียกว่า ลูกอ๊อด ภายหลังจึงงอกขา หางหดหายไป แล้วขึ้นอาศัยบนบก หน้าแล้งอยู่แต่ในรู ไม่ออกหาอาหารชั่วคราว เรียกว่า กบจำศีล เช่น กบนา [ Hoplobatrachus rugulosus (Wiegmann) หรือ R. rugulosus (Wiegmann) ].

ใช้เป็นพยางค์หน้า (๑) ซึ่งเดิมเป็น ก กำ กุ ข ต ส เช่น กบิล-กระบิล, กำแพง-กระแพง, กุฎี-กระฎี, ขจัด-กระจัด, ตวัด-กระหวัด, สะท้อน-กระท้อน. (๒) โบราณใช้แทน ตระ เช่น ตระกูล-กระกูล, ตระลาการ-กระลาการ. (อัยการเบ็ดเสร็จ). (๓) เติมหน้าคำโดยไม่มีความหมายก็มี เช่น ซุ้ม-กระซุ้ม, โดด-กระโดด, พุ่ม-กระพุ่ม, ยาจก-กระยาจก, เติมให้มีความหมายแน่นแฟ้นขึ้นก็มี เช่น ทำ-กระทำ, ทุ้ง-กระทุ้ง, เสือกสน-กระเสือกกระสน. (๔) ยํ้าหน้าคำอันขึ้นต้นด้วย ก ในบทกลอน คือ กระกรี๊ด กระกรุ่น กระกลับกลอก กระเกริ่น กระเกรียม กระเกรียว กระเกรี้ยว กระเกริก. (๕) นอกนี้เป็น กระ มาแต่เดิม เช่น กระทรวง กระบือ.

ก. พุ่งตัวลงไปโดยเร็ว, เผ่นข้ามไป, กระโดดไปโดยเร็ว, ภาษาปากว่า โจน.

(กฺรีทา) น. กีฬาอย่างหนึ่งแบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ ประเภทลู่ เช่น การวิ่งระยะทางต่าง ๆ วิ่งผลัด วิ่งข้างรั้ว ซึ่งในการแข่งขันต้องมีทางหรือแนวทางวิ่ง อีกประเภทหนึ่ง คือ ประเภทลาน เช่น กระโดดสูง พุ่งแหลน ทุ่มน้ำหนัก ซึ่งต้องมีสถานที่กว้างเพื่อการแข่งขัน

ก. กระโดด, ข้าม, ผ่าน, ล่วง, พ้น, เช่น มหาโพยมกันลองดศรีรไถงถา (กล่อมช้างของเก่า).

น. เครื่องดักหนูเป็นหีบมีกระดานหก มีลูกกลิ้ง เมื่อหนูเข้าไปเหยียบกระดานหก ลูกกลิ้งจะกลิ้งมาปิดช่อง แล้วหนูจะกระโดดเข้าไปยังอีกที่หนึ่ง และถูกขังอยู่ในนั้น

ก. กระโดดตีนเดียว.

น.ท่าต่อสู้ของกีฬามวยไทยโดยกระโดดให้ตัวลอยแล้วใช้เข่ากระแทกคู่ต่อสู้.

(ขะโหฺยก) ก. เดินหรือวิ่งด้วยอาการคล้ายกระโดด.

(ขะโหฺยด) ว. วิ่งอย่างกระโดด เช่น ทั้งพระยากาสรตัวกล้าก็ลับเขาโขยดโลดลองเชิง (ม. ร่ายยาว กุมาร).

น. ชื่อสัตว์สะเทินนํ้าสะเทินบกในสกุล Bufo วงศ์ Bufonidae รูปร่างคล้ายกบ ผิวหนังเป็นตุ่มขรุขระ ภายในตุ่มมียางเหนียวซึ่งมีพิษต่อเนื้อเยื่ออ่อน เรียกว่า ยางขาว เคลื่อนที่โดยการย่างเดินและกระโดดหย่ง ๆ ในประเทศไทยมีหลายชนิด เช่น คางคกบ้าน ( B. melanostictus Schneider) คางคกป่า ( B. macrotisBoulenger) .

น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานขนาดเล็กในวงศ์ Gekkonidae และ Eublephoridae เป็นสัตว์จำพวกตุ๊กแก หัวโต ตัวยาว หางยาว ปรกติเคลื่อนที่โดยการไต่สี่ขาตามผนังหรือต้นไม้ กระโดดได้ในระยะสั้น ๆ วิ่งได้เร็ว สลัดหางง่ายและงอกขึ้นใหม่ได้ ปรับสีตัวให้กลมกลืนกับสภาพแวดล้อมได้ ในประเทศไทยมีหลายชนิด เช่น จิ้งจกบ้านหรือจิ้งจกบ้านหางแบน [ Cosymbotus platyurus (Schneider) ] ตีนเกาะติดผนังได้, จิ้งจกดินลายหินอ่อน [ Cyrtodactylus peguensis (Kuhl) ] ตีนเกาะติดผนังไม่ได้, จิ้งจกบิน [ Platyurus craspedotus (Mocguard) ] สามารถร่อนตัวไปในอากาศได้, พายัพเรียก จั๊กกิ้ม.

น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ในวงศ์ Macropodidae ขาคู่หน้าสั้น คู่หลังยาวและแข็งแรง ใช้กระโดดได้ไกล ๆ หางยาวและแข็งแรงใช้เป็นอวัยวะช่วยในการทรงตัว ตัวเมียออกลูกเป็นตัว ไม่มีรก มีถุงที่หน้าท้องสำหรับใส่ลูก มีหลายชนิด เช่น ชนิด Macropus rufus (Desmarest) มีถิ่นกำเนิดในทวีปออสเตรเลีย.

ก. พุ่งตัวลงไปโดยเร็ว เช่น โจนนํ้า, เผ่นข้ามไป เช่น โจนข้ามท้องร่อง, กระโดดไปโดยเร็ว เช่น โจนไปที่ประตู, กระโจน ก็ว่า, โดยปริยายหมายถึงอาการคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น นํ้าโจน บันไดปลาโจน.

ก. โถมเข้าไป, กระโดดเข้าไป, เช่น โจมจับ โจมฟัน.

น. เรียกการกระโดดร่มจากที่สูงโดยให้ตัวลอยอยู่ในอากาศก่อน เมื่อใกล้พื้นดินประมาณ ๑, ๐๐๐ เมตร จึงกระตุกสายร่มให้กางออก ว่า กระโดดร่มแบบดิ่งพสุธา.

ว. ขึ้นอย่างเร็ว, ใช้ประกอบคำ กระโดด หรือ เด้ง เป็น กระโดดดึ๋ง เด้งดึ๋ง.

น. ท่าแอ่นตัวก่อนที่จะทิ้งตัวลงเช่นในการแข่งขันกระโดดไกล กระโดดสูง เป็นต้น.

ก. กระโดด เช่น ผู้ร้ายโดดหนีไปทางหน้าต่าง.

ก. กระโดดออกจากอากาศยานในขณะอยู่ในอากาศเพื่อลงสู่พื้นดินโดยอาศัยร่มชูชีพ, กระโดดร่ม ก็ว่า

ว. โดยอ้อม, โดยความหมายเปรียบเทียบ, โดยขยายความหมายออกไป, เช่น โดดร่ม ความหมายตรงว่า กระโดดจากเครื่องบินโดยมีร่มชูชีพเป็นเครื่องพยุง ความหมายโดยปริยายว่า หนีงาน, หนีโรงเรียน.

ว. อาการวิ่งก้าวยาว ๆ หรือวิ่งอย่างกระโดด

ก. แสดงอาการดีอกดีใจหรือสนุกสนานด้วยการกระโดดโลดเต้น.

น. ชื่อนกขนาดเล็กในวงศ์ Pittidae คอและหางสั้น ลำตัวอ้วนสั้น มีสีฉูดฉาด เช่น นํ้าเงิน เขียว แดง นํ้าตาล เหลือง ในตัวเดียวกัน ขาค่อนข้างยาว มักกระโดดหรือวิ่งไปตามพื้นดิน กินแมลงและสัตว์ขนาดเล็ก โดยเฉพาะไส้เดือน ในประเทศไทยมีหลายชนิด เช่น แต้วแร้วหูยาว ( Pitta phayrei Blyth) แต้วแร้วท้องดำ ( P. gurneyi Hume) แต้วแร้วปีกสีฟ้าหรือแต้วแร้วธรรมดา [ P. moluccensis Müller ] เขียนเป็น แต้วแล้ว ก็มี.

ก. โจน, กระโดด.

น. ท่ากระโดดนํ้าอย่างหนึ่ง เวลากระโดดงอเข่าทั้ง ๒ ขึ้นมา แล้วเอามือทั้ง ๒ รวบเข่า ทิ้งก้นลงไป, มัดหมู ก็ว่า.

ก. กระโดดลงมาแล้วย่อหัวเข่าพร้อมกับเหยียดแขนทั้ง ๒ ไปข้างหน้า.

(ผฺลุง) ว. อาการที่ทิ้งหรือปาสิ่งของไปโดยเร็ว เช่น ทิ้งผลุง, อาการที่กระโดดไปโดยเร็ว ในคำว่า โดดผลุง, เสียงอย่างเสียงของหนักตกนํ้า.

น. เรือแจวจับสัตว์นํ้าในลำคลองและลำนํ้าชนิดหนึ่ง จับได้ทั้งปลาและกุ้ง กราบเรือด้านหนึ่งติดแผ่นกระดานทาสีขาว ปล่อยริมข้างหนึ่งให้ลงนํ้า กราบอีกด้านหนึ่งมีตาข่ายกันมิให้ปลาและกุ้งกระโดดข้าม ใช้จับเวลากลางคืน ปลาตกใจจะกระโดดเข้ามาหาเรือเอง.

ก. อาการที่กระโดดโจนไปโดยไม่รั้งรอ เช่น สิงโตเผ่น เผ่นข้ามหน้าต่าง, หลบหน้าไปอย่างรวดเร็ว เช่น เมื่อตำรวจมาถึง โจรก็เผ่นไปไกลแล้ว.

(แผฺล็ว) ว. อย่างรวดเร็ว (มักใช้แก่กริยากระโดดหรือกระโจน) เช่น กระโดดแผล็วลงหน้าต่างไป กระโจนแผล็วขึ้นไปเกาะบนต้นไม้.

ก. ทำให้ตัวโลดลอยออกไป, อาการที่กระโดดเข้าไปทันที.

(พน-) น. หน่วยทหารหรือตำรวจที่ได้รับการฝึกให้กระโดดร่มชูชีพจากเครื่องบินหรือเฮลิคอปเตอร์.

เสียงดังอย่างเสียงกระโดดลงไปในนํ้า.

น. ท่ากระโดดนํ้าอย่างหนึ่ง เวลากระโดดงอเข่าทั้ง ๒ ขึ้นมา แล้วเอามือทั้ง ๒ รวบเข่า ทิ้งก้นลงไป, ทิ้งลูกมะพร้าว ก็ว่า.

น. ชื่อสัตว์พวกแมงในอันดับ Araneae ปากมีรยางค์คู่หน้ารูปร่างคล้ายปากคีบและมีรยางค์ปากรูปทรงคล้ายขา ๑ คู่ ไม่มีหนวด ลำตัวขนาดแตกต่างกันไปแล้วแต่ชนิด มีขา ๘ ขา ทุกชนิดมีขาที่สามารถชักใยจากรูเปิดตรงส่วนท้อง ส่วนใหญ่กินแมลง มีทั้งชนิดชักใยดักสัตว์ เช่น แมงมุมขี้เถ้า (Pholcusspp.) ในวงศ์ Pholcidae และที่กระโดดจับสัตว์ เช่น แมงมุมสุนัขป่า (Pardosaspp.) ในวงศ์ Lycosidae.

น. เรือแจวชนิดหนึ่ง สำหรับจับสัตว์น้ำในลำคลองและลำน้ำในเวลากลางคืน กราบเรือทางขวาติดแผ่นกระดานทาสีขาวปล่อยริมข้างหนึ่งให้ลงน้ำ กราบซ้ายมีตาข่ายกันมิให้ปลาและกุ้งกระโดดข้าม ปลาตกใจจะกระโดดเข้ามาหาเรือเอง.

ก. อาการที่กระโดดขึ้นลงหลาย ๆ ครั้งเพราะความดีใจเป็นต้น, มักใช้เข้าคู่กับคำ กระโดด เป็น กระโดดโลดเต้น

ก. อาการที่กระโดดวิ่งถลาไปด้วยความตื่นเต้นดีอกดีใจเป็นต้น

น. การแข่งขันชนิดหนึ่ง มี ๒ ประเภท ประเภทหนึ่งระยะทาง ๓, ๐๐๐ เมตร ผู้แข่งขันต้องวิ่งกระโดดข้ามรั้ว ๒๘ รั้ว กระโดดข้ามบ่อน้ำหรือลุยน้ำในบ่อ ๗ บ่อ ใครถึงเส้นชัยก่อนเป็นผู้ชนะ อีกประเภทหนึ่งระยะทาง ๒, ๐๐๐ เมตร ใช้สำหรับการแข่งขันประเภทเยาวชน ผู้แข่งขันต้องวิ่งกระโดดข้ามรั้ว ๑๘ รั้ว กระโดดข้ามบ่อน้ำหรือลุยน้ำในบ่อ ๕ บ่อ ใครถึงเส้นชัยก่อนเป็นผู้ชนะ.

ก. กระโดด, ว่องไว

น. ชื่อการเล่นโดยใช้วิธีกระโดดข้ามกัน.

น. ชื่อแมงมุมขนาดเล็กหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Salticidae อาศัยอยู่ตามบ้านเรือน กระโดดจับแมลงวันกิน ที่พบบ่อยได้แก่ ชนิด Plexippus petersi (Karsch) ขนาด ๖-๙ มิลลิเมตร พื้นลำตัวสีขาวเทา เพศผู้เล็กกว่าเพศเมียและมีแต้มสีดำที่ด้านหลัง ส่วนเพศเมียไม่มีแต้ม.

น. ชื่อแมลงอันดับ Siphonaptera ตัวยาวประมาณ ๕ มิลลิเมตร ไม่มีปีก ลำตัวแบนข้าง มีขนเรียงเป็นแถวข้างลำตัวบริเวณปล้องแต่ละปล้อง หัวและอกเล็กกว่าท้อง ขายาว กระโดดได้ดี ปากเป็นชนิดเจาะดูด กินเลือดคนและสัตว์ เช่น หมัดคน (Pulex irritans Linn.) หมัดหมา [ Ctenocephalides canis (Curtis) ] หมัดหนู [ Xenopsylla cheopsis (Rothschild) ] ในวงศ์ Pulicidae.