*ไหว้*

น. สิ่งของที่มอบให้แก่คู่บ่าวสาวเมื่อมาไหว้หลังพิธีแต่งงาน มักเป็นแก้วแหวนเงินทอง.

น. ของที่ผู้น้อยนำไปให้ผู้ใหญ่ เพื่อแสดงความคารวะในบางโอกาส

เครื่องเซ่น.

น. ผ้าที่ฝ่ายชายนำไปให้แก่ญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิง เพื่อเป็นการเคารพในเวลาแต่งงาน, ปัจจุบันหมายถึง ผ้าที่บ่าวสาวนำไปแสดงความเคารพแก่บิดามารดาหรือญาติผู้ใหญ่ของทั้ง ๒ ฝ่าย.

ก. ไหว้ตอบ, รับความเคารพคู่บ่าวสาวด้วยการให้ของตอบแทนและให้ศีลให้พร.

ว. ต่อหน้าทำเป็นดี แต่พอลับหลังก็นินทาหรือหาทางทำร้าย, ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก ก็ว่า.

ก. ทำความเคารพโดยยกมือขึ้นประนม, ถ้าเป็นผู้น้อยไหว้ผู้ใหญ่หรือผู้ทรงศีลต้องก้มศีรษะลงแต่พองาม.

ก. ทำพิธีแสดงความเคารพสักการบูชาครูบาอาจารย์ด้วยความสำนึกในพระคุณของท่าน.

ก. ทำพิธีเซ่นเจ้าตามธรรมเนียมจีน.

ก. ทำพิธีเซ่นผี.

ก. ขอร้องให้ช่วยเหลือ.

(กะตันชะลี) ก. ยกมือไหว้.

ก. ไหว้ เช่น เอกภูธรกรกช ทศนัขสมุชลิต (ยวนพ่าย).

(กันกด) ว. หยาบช้า, เขียนเป็น กรรกษ ก็มี เช่น อันว่าพระญาติท่ววไท้ บมิหวังไหว้พระตถาคต ใจแลไปกรรกษ บารนีฯ (ม. คำหลวง ทศพร).

น. กระดาษที่ด้านหนึ่งมีสีเงินสีทองคนจีนใช้เผาไฟในพิธีไหว้เจ้าเป็นต้น.

ว. ไม่เรียบร้อยถูกต้องตามขนบนิยม เช่น ไหว้กระเดิด ๆ.

ชื่อหน้าทับเพลงกลองแขกแบบหนึ่ง ใช้บรรเลงในการรำไหว้ครูกระบี่กระบอง หรือใช้ในการขับร้อง มีทั้งที่เป็นอัตรา ๒ ชั้น และเพลงเถา.

(กฺริดานชะลี) ก. ยกมือไหว้. (ส.; ป. กตญฺชลี ว่า มีกระพุ่มมืออันทำแล้ว), ในบทกลอนใช้แผลงเป็นรูปต่าง ๆ คือ กฤดาอัญชลี กฤษฎาญ.

(กฺริ-) ก. กระทำอัญชลี, ยกมือไหว้, เช่น ขอถวายกฤดาอัญ- ชลีโอนศิโรจร (ตำราช้างคำฉันท์).

(กฺริดสะดานชะลี) ก. มีอัญชลีอันกระทำแล้ว, กระทำอัญชลี, เช่น กฤษฎาญชลียะยุ่งแล (ม. คำหลวง ทศพร), ในวรรณคดีแผลงไปเป็นรูปต่าง ๆ คือ กฤษฎาญชลิต เช่น กฤษฎาญชลิตไหว้ (มาลัยคำหลวง), กฤษฎาญชวลิตวา เช่น อันว่ากฤษฎาญชวลิตวา (มาลัยคำหลวง), กฤษฎาญชวลิศ เช่น อนนว่าเจ้าสากลกฤษฎาญชวลิศท่านธแล้ว (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์), กฤษฎาญชวเลศ เช่น ถวายกฤษฎาญชวเลศ ทูลแถลงเหตุนุสนธ์ (เพชรมงกุฎ), กฤษฎาญชุลี เช่น กฤษฎาญชุลีน้อม (ฉันทลักษณ์).

ใช้ว่า กำมพฤกษ์ ก็มี เช่น พวกประจำกำมพฤกษ์บังคมไหว้ (รามเกียรติ์ ร. ๒).

(-มะพฺรึก) น. กัลปพฤกษ์ เช่น พวกประจำกำมพฤกษ์บังคมไหว้ (รามเกียรติ์ ร. ๒).

ก. ไหว้, ราชาศัพท์ว่า ทรงคม ในความหมายว่า ทรงไหว้.

น. ของกินของไหว้ผี.

ก. ไหว้, คำนับ, เช่น เคียมคัล, เคี่ยม ก็ว่า

น. ชื่อขนมของจีนชนิดหนึ่ง มี ๑๐ อย่าง เช่น ฟักเชื่อม ถั่วตัด งาตัด ข้าวพอง มักใช้เป็นของไหว้เจ้า.

ก. ไหว้ (ตัดมาจาก อัญชลี).

ก. ยกมือไหว้ เช่น ชลีกรงอนงามกิริยา (อิเหนา).

คำกล่าวติเตียน ตัดพ้อ หรือผิดหวัง เช่น เมียเจ้ารูปทองสิบสองหนัก ยศศักดิ์ปึ่งชาจะหาไหน พี่น้องพร้อมพรั่งช่างกระไร แต่จะยกมือไหว้ก็ไม่มี (สังข์ทอง), คำกล่าวแสดงความตื่นเต้น เช่น น้องเอ๋ยรูปร่างช่างกระไร นางในกรุงศรีไม่มีเทียม (ขุนช้างขุนแผน).

ก. ประนมมือ, ไหว้, เช่น ชุลีลาลงเรือเหลืออาลัย (นิ. ภูเขาทอง).

ก. ตั้งเครื่องสักการบูชาและเครื่องสังเวย แล้วกล่าวคำต้อนรับและแสดงความปรารถนา เพื่อขอให้เทวดาช่วยอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น เชิญเทวดามาในพิธีไหว้ครูโขนละคร.

ก. ไหว้ เช่น จึ่งพระมัทรีนางหนุ่มเหน้า เชียเชิงเจ้าพ่อผววแม่แง่ (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์).

น. การรำไหว้ครูก่อนที่จะแสดงละครชาตรี.

ก. เอาอาหารเป็นต้นไปไหว้หรือสังเวยผีหรือเจ้า เช่น เซ่นผี เซ่นเจ้า, บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ วัก เป็น เซ่นวัก, ใช้ว่า เซ่นวักตั๊กแตน ก็มี, (ปาก) เอาเงินทองหรือสิ่งของไปให้ผู้ที่มีอำนาจเพื่อหวังประโยชน์ เช่น งานนี้ถ้าจะให้สำเร็จต้องมีของไปเซ่นหัวหน้าเสียก่อน.

น. ของถวาย เช่น แต่งกระยาดงวาย ของฝากหมากปลามาไหว้ (จารึกนครชุม).

ว. ตะลุยไป เช่น ไถดะ, ไม่เลือก, ไม่งดเว้น, เช่น กินดะ เก็บดะ ตีดะ เตะดะ แจกดะ ไหว้ดะ.

ว. ต่อหน้าทำเป็นดี แต่พอลับหลังก็นินทาหรือหาทางทำร้าย, หน้าไหว้หลังหลอก ก็ว่า.

น. ของถวาย บางทีเขียนเป็น ดงวาย ก็มี เช่น แต่งกรยาดงวายฃองฝากหมาก(ป)ลามาไหว๋ (จารึกนครชุม).

ก. ไหว้เจ้านาย, รำให้เจ้านายชม.

ก. กระทำกิจที่พึงกระทำตามหน้าที่หรือธรรมเนียมเช่นไหว้พระสวดมนต์เช้าคํ่าของพุทธบริษัท, ทำวัตรพระ ก็ว่า

ก. ไหว้พระสวดมนต์ในตอนเย็นหรือคํ่า.

ก. ไหว้พระสวดมนต์ในตอนเช้า.

ชื่อท่าไหว้ครูมวยหรือกระบี่กระบองท่าหนึ่ง, ชื่อท่ารำแบบหนึ่ง มือทั้งสองพนมไว้ที่ระหว่างอก.

ก. ไหว้, นอบน้อม, มักใช้เข้าคู่กับ ไหว้ เป็น นบไหว้.

ก. น้อมกายลงไหว้, นอบนบ ก็ว่า.

(นะมะ-) น. การนอบน้อม, การเคารพ, การไหว้.

(นะมักกาน, นะมัดสะกาน) น. การแสดงความอ่อนน้อมด้วยการกราบไหว้

ก. น้อมกายลงไหว้, นบนอบ ก็ว่า.