*ระอา*

(ชะระ-) ก. อาบ, ชโลม, ทา, ทำให้ซึมซาบ.

น. ชื่อไม้เถาชนิด Strychnos thoreliiPierre ex Dop. ในวงศ์ Strychnaceae ดอกสีขาวนวล ผลกลม ใช้ทำยาได้.

ชื่อไม้เถาชนิด Securidaca inappendiculata Hassk. ในวงศ์ Polygalaceae ดอกสีเหลือง ผลมีปีก.

(ตฺระอาน) ว. หวั่นไหว เช่น พยงแผ่นดินบตระอาล (ม. คำหลวง กุมาร).

น. ไม้เหลาอย่างรูปของลับชายขนาดต่าง ๆ ใช้เป็นของแก้บนตามศาลเจ้าแม่, ขุนเพ็ด ปลัดขิก หรือ ดอกไม้เจ้า ก็เรียก.

ก. เบื่อหน่ายเต็มที.

ก. เบื่อหน่ายหรือหมดกำลังใจเพราะถูกรบกวน, ทำให้เกิดรำคาญหรือมีเหตุติดขัดบ่อย ๆ, ระอิดระอา ก็ว่า.

ก. ระอา.

(สฺระ-) ว. สะอาด.

ก. เบื่อหน่าย, เอือมระอา.

น. ระยะเวลาตั้งแต่ยํ่าคํ่าถึงยํ่ารุ่ง, (กฎ) เวลาระหว่างพระอาทิตย์ตกกับพระอาทิตย์ขึ้น.

ดู กระอาน.

ว. เป็นที่รัก, โดยมากใช้เป็นส่วนท้ายของสมาส เช่น จันทรกานต์ เป็นที่รักของพระจันทร์ ได้แก่แก้วผลึกที่ถูกแสงจันทร์แล้วมีเหงื่อ, คู่กับ สูรยกานต์ เป็นที่รักของพระอาทิตย์ ได้แก่แก้วที่รวมแสงอาทิตย์ให้เกิดไฟได้.

น. ไม้เหลาอย่างรูปของลับชายขนาดต่าง ๆ ใช้เป็นของแก้บนตามศาลเจ้าแม่, ปลัดขิก ทองระอา หรือ ดอกไม้เจ้า ก็เรียก, ราชาศัพท์ว่า ทองพระขุน.

ก. เริ่มส่องแสง เช่น พระอาทิตย์ไขแสง.

น. สถานที่ซึ่งอธิบดีกรมศุลกากรอนุมัติและกำหนดให้เป็นสถานที่ตรวจและเก็บของซึ่งมีผู้นำเข้ามาในราชอาณาจักร โดยยังไม่ต้องชำระอากรขาเข้า.

น. พระอาทิตย์ เช่น โคจร = ทางเดินของพระอาทิตย์ โควิถี = ทางสำหรับโคจรของพระอาทิตย์.

น. ชื่อทางสำหรับโคจรของพระอาทิตย์.

(-จอน, -จะระ-) ก. เดินไปตามวิถี เช่น ดวงอาทิตย์โคจร ดวงจันทร์โคจรรอบโลก, เที่ยว เช่น โคจรมาพบกัน, คำนี้โดยมากใช้แก่ดาวนพเคราะห์, เมื่อว่าเฉพาะทางที่พระอาทิตย์โคจร มีจุดสุดอยู่ ๖ แห่งที่อยู่ตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ คือ ครีษมายัน กับ เหมายัน คู่หนึ่ง, วสันตวิษุวัต กับ ศารทวิษุวัต คู่หนึ่ง, พสุสงกรานต์ ๒ แห่ง คู่หนึ่ง.

น. ผู้มีรัศมีแผ่ไปในทิศทั้ง ๔ คือ พระอาทิตย์.

วิถีดวงอาทิตย์จากเหนือไปใต้ เช่น พระอาทิตย์ซัดไปซัดมา (ศริพจน์)

น. ไม้เหลาอย่างรูปของลับชายขนาดต่าง ๆ ใช้เป็นของแก้บนตามศาลเจ้าแม่, ขุนเพ็ด ทองระอา หรือ ปลัดขิก ก็เรียก.

ลดลง เช่น ฝีมือตก แรงตก พระอาทิตย์ตก

น. พระอาทิตย์, พระจันทร์.

น. ชื่อพระพุทธรูปปางหนึ่ง ในพระอิริยาบถยืนด้วยพระอาการสำรวม พระหัตถ์ขวาทาบหลังพระหัตถ์ซ้ายอยู่หน้าพระเพลา ลืมพระเนตรทั้ง ๒ ดูมหาโพธิพฤกษ์.

(ทินนะกอน) น. พระอาทิตย์.

น. “ผู้กระทำซึ่งกลางวัน”, พระอาทิตย์.

น. “ผู้กระทำซึ่งกลางวัน”, พระอาทิตย์

เรียกเวลากึ่งกลางของกลางวันที่พระอาทิตย์อยู่ตรงศีรษะ ว่า เที่ยง หรือ เที่ยงวัน ตรงกับ ๑๒ นาฬิกา, เรียกเวลากึ่งกลางของกลางคืน ว่า เที่ยงคืน ตรงกับ ๒๔ นาฬิกา.

(นากคะ-, นาก-) น. ทางที่พระจันทร์โคจรไปในระหว่างดาวสวาดิ (หรือ อัศวินี) ภรณี และกฤติกา, ทางที่พระอาทิตย์โคจรในฤดูฝน.

ว. ตํ่า (คู่กับ อุจ ว่า สูง) ใช้แก่ดาวนพเคราะห์ เช่นว่า พระอาทิตย์ขึ้นอุจในเดือนเมษายน และตกนิจในเดือนตุลาคม.

ก. กำลังจะร้องไห้ เช่น เด็กน้อยพอหันมาไม่พบแม่ก็เบะ, เหยียดปากแสดงความไม่ชอบใจหรือระอาใจเป็นต้น เช่น เห็นอาหารไม่ถูกใจ เขาก็เบะปาก.

ก. รู้สึกอิดหนาระอาใจ เหนื่อยหน่าย หรือไม่อยาก เช่น เบื่องาน เบื่อโลก เบื่ออาหาร.

น. เอกสารแสดงรายการสิ่งของที่ถูกปล้นเพื่อแจ้งแก่เจ้าหน้าที่, เอกสารบันทึกคำให้การของโจทก์และจำเลยซึ่งได้ความจริงทั้ง ๒ ฝ่ายแล้ว เช่น ถ้าแลส่งไปให้ปรับ ๆ มาว่าประการใดแล้วให้ยุกระบัตรพิจารณาดู ในใบสัจซึ่งปรับมาใส่ด้วยบทพระอายการ (สามดวง), บางทีเขียนเป็น ใบสัตย์ ก็มี เช่น หลวงญาณประกาศเทพราชธาดา พร้อมหน้านั่งฟังใบสัตย์อยู่ เชิญบทพระไอยการออกอ่านดู ผู้ปรับทั้งคู่อยู่พร้อมกัน (ขุนช้างขุนแผน).

(ปฺระพัดสอน) น. เลื่อม ๆ พราย ๆ, มีแสงพราว ๆ เหมือนแสงพระอาทิตย์แรกขึ้น

น. ผู้ทำแสงสว่าง คือพระอาทิตย์.

(ปะหฺลัด-) น. ไม้เหลาอย่างรูปของลับชายขนาดต่าง ๆ ใช้เป็นของแก้บนตามศาลเจ้าแม่, ขุนเพ็ด ทองระอา หรือ ดอกไม้เจ้า ก็เรียก.

เบนไป, เฉไป, เช่น พระอาทิตย์ปัดเหนือปัดใต้ ท้ายรถปัดไปทางหนึ่ง เดินขาปัด

น. พระอาทิตย์โคจรมาถึงจุดใกล้สุดกับโลกในราววันที่ ๔ มกราคม เรียกว่า พสุสงกรานต์เหนือ (perihelion) กับโคจรไปถึงจุดไกลสุดจากโลกในราววันที่ ๓ กรกฎาคม เรียกว่า พสุสงกรานต์ใต้.

น. “ผู้มีแสงพันหนึ่ง” คือ พระอาทิตย์.

ก. ชนะ เช่น อนนเรืองใสงามหนักหนา แพ้พระอาทิตย์ (จารึกสยาม).

น. พระอาทิตย์.

พระอาทิตย์.

น. พระอาทิตย์.

(พาดสะกอน) น. พระอาทิตย์.

น. ตำแหน่งเจ้ากรมใหญ่จำนวน ๖ กรม ได้แก่ กรมล้อมพระราชวัง กรมพระสุรัสวดี กรมพระคลังมหาสมบัติ กรมสังฆการีธรรมการ กรมพระอาลักษณ์ และกรมพระภูษามาลา.

น. วันขึ้นปีใหม่อย่างเก่า เริ่มแต่พระอาทิตย์ย่างขึ้นสู่ราศีเมษ เรียกว่า วันมหาสงกรานต์.

น. พระอาทิตย์.