*ผู้ดี*

น. ผู้ดีที่สืบทอดกันลงมาตั้งแต่ต้นวงศ์สกุลคือบิดามารดาของปู่และย่า ๔ บิดามารดาของตาและยาย ๔ รวมเป็น ๘

โดยปริยายหมายถึง คนที่ทำกรีดกรายเอาอย่างผู้ดี. (ดู แปดสาแหรก ประกอบ ).

น. มารยาทของผู้ที่มีความประพฤติดีทั้งทางกาย วาจา และความคิด.

ว. ที่หลอกลวงให้คนเชื่อว่าเป็นเช่นนั้นจริง เช่น ของจอมปลอม ผู้ดีจอมปลอม บัณฑิตจอมปลอม.

ว. อดอยาก เช่น อดโซ ผอมโซ หิวโซ, ยากจน เช่น ผัวข้าหาปลาประสาโซ แต่จมูกไม่โหว่เหมือนผู้ดี (สังข์ทอง).

ก. กล่าวกระทบกระแทกหรือประชดให้เจ็บใจ เช่น ในบทละครนอกเรื่องสังข์ทอง นางรจนาพูดแดกดันพี่สาวทั้ง ๖ ว่า ผัวพี่ไปหาปลากับบ่าวไพร่ น้อยฤๅช่างได้มาอักโข ผัวข้าหาปลาประสาโซ แต่จมูกไม่โหว่เหมือนผู้ดี, แดก ก็ว่า.

(-มูนชาด) น. ตระกูลผู้ดี เช่น หญิงมีตระกูลมูลชาติ ถ้าแม้ขาดขันหมากก็ขายหน้า (ท้าวแสนปม), สกุลรุนชาติ ก็ว่า.

น. หญิงผู้ดี มีฐานะเป็นเจ้าจอม เจ้าจอมมารดาในพระมหากษัตริย์ที่สวรรคต ได้รับการจัดมาร้องไห้หน้าพระบรมโกศซึ่งทรงพระบรมศพเป็นการอาลัย.

(-แหฺรก) น. คำเรียกต้นวงศ์สกุล คือ บิดามารดาของปู่และย่า ๔ ของตาและยาย ๔ รวมเป็น ๘ ที่เป็นผู้ดีทั้งฝ่ายบิดาและมารดา เรียกว่า ผู้ดีแปดสาแหรก (เทียบสาแหรกที่มีข้างละ ๔ ขา ๒ ข้างเป็น ๘ ขา). (ดู ผู้ดีแปดสาแหรก ที่ ผู้ ประกอบ).

ว. แบบบาง, อ่อนแอ, ผู้ดี, ใช้โดยปริยายไปถึงจิตใจด้วย.

คำใช้ประกอบคำกริยาหรือประกอบคำวิเศษณ์ให้เป็นนามขึ้น เช่น ผู้กิน ผู้ดี.

น. ผู้ดี, ผู้มีสกุลสูง.

น. คำขุนนางผู้ใหญ่เรียกผู้ดีซึ่งอยู่ในบังคับตน.

ว. ที่สืบเชื้อสายมาจากตระกูลสูง เช่น เขาเป็นลูกผู้ดีมีตระกูล.

คำประชดเรียกชนชั้นสูงหรือผู้ดีมีเงินว่าพวกศักดินา.

เชื้อชาติผู้ดี เช่น เป็นคนมีสกุล ผู้ดีมีสกุล.

(สะกุนรุนชาด) น. ตระกูลผู้ดี เช่น เขาเป็นคนมีสกุลรุนชาติ.

ผู้ดี, ตระกูลสูง.