*สกัด*

ก. กั้น, ขวาง, เช่น สกัดหน้า

ตัดหรือกะเทาะของแข็งเช่นเหล็ก หิน ให้เป็นร่อง รอย ทะลุ หรือให้ขาดจากกัน, เรียกเหล็กที่ใช้ตัดหรือกะเทาะของแข็งเช่นนั้น ว่า เหล็กสกัด

เค้นหรือแยกเอาออกมา เช่น สกัดนํ้ามัน สกัดน้ำหอมจากดอกกุหลาบ.

น. โคลงทวารประดับ.

(กฺลึง) ก. ทำให้เป็นรูปทรงกลม รูปทรงกระบอก หรือรูปทรงต่าง ๆ โดยทำให้วัตถุที่จะกลึงนั้นหมุนรอบตัว แล้วสกัดด้วยสิ่วเอาส่วนย่อยออกให้คงไว้แต่รูปทรงที่ต้องการ.

น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Uncaria gambier Roxb. ในวงศ์ Rubiaceae ใบและกิ่งหมักแล้วนำไปสกัดได้สารที่เรียกว่า สีเสียดเทศ ใช้ทำยาได้.

(ขฺวาง) ก. กีดกั้น, สกัด

น. ขื่อด้านสกัดหัวท้ายสำหรับรับหน้าจั่วและติดกลอนปีกนก.

(คฺวินิน) น. ชื่อสารประกอบประเภทแอลคาลอยด์ ใช้เป็นยารักษาโรคไข้จับสั่น สกัดได้จากเปลือกต้นซิงโคนา.

น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Sesamum orientale L. ในวงศ์ Pedaliaceae ผลเป็นฝัก มีเมล็ดเล็ก ๆ สีขาวหรือดำ ใช้ประกอบอาหารหรือสกัดนํ้ามัน.

น. เครื่องบนแห่งเรือนที่ปิดด้านสกัดหลังคาสำหรับกันลมและแดดฝน มีรูปเป็นสามเหลี่ยม, หน้าจั่ว ก็ว่า.

ก. ตรงเข้าไปถึงตัวอย่างรวดเร็ว เช่น สกัดกั้นทันนางกลางโพยม จู่โจมจับเป็นไม่เข่นฆ่า (รามเกียรติ์ ร. ๒ ตอนนางลอย)

ก. เทนํ้าร้อนลงบนใบชาหรือสมุนไพรบางชนิดเป็นต้น เพื่อสกัดสาร กลิ่น หรือรสที่ต้องการ เช่น ชงชาจีน ชงชาดอกคำฝอย, ใช้น้ำร้อนทำให้ละลาย เช่น ชงนม, เทน้ำร้อนจากกาลงในภาชนะอื่น ในคำว่า ชงน้ำร้อน เช่น ชงน้ำร้อนใส่กระติก.

ก. สกัดเมล็ดงาเอานํ้ามัน เรียกว่า เชยนํ้ามันงา.

น. ของแข็งที่สกัดได้จากขี้ครั่ง ลักษณะเป็นแผ่นบาง สีค่อนข้างเหลือง ละลายได้ดีในแอลกอฮอล์ ใช้ประโยชน์เคลือบผิววัตถุหรือชักเงาผิวไม้, (ปาก) ชะแล็ก.

ก. พูดสกัดหรือกันไว้ล่วงหน้า.

ก. สกัดทางเข้าออก เช่น ตำรวจใช้เครื่องกีดขวางดักทางจราจร

เรียกตะกั่วหรือเหล็กเป็นต้นที่ผูกกับสายเชือกเป็นคู่สกัดหัวท้ายดอกจำปาของว่าวจุฬา ว่า ลูกดิ่ง

ก. สกัดกั้นให้ไปตามที่ต้องการ, ไล่ไปโดยวิธีกันไม่ให้แตกฝูง, เช่น ต้อนควายเข้าคอก, ดักหน้าดักหลัง เช่น รำต้อน, โดยปริยายหมายถึงกิริยาอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ต้อนเข้ามุม ต้อนให้จนมุม.

(-โหฺงก) น. เครื่องจองจำอย่างหนึ่ง ใช้ง่ามไม้คาบคอ และมีไม้สกัดขวางข้างหน้าคอ.

(ทะวาน-) น. ชื่อโคลงกลบท กำหนดให้ ๒ คำแรกกับ ๒ คำสุดท้ายของแต่ละบาทใช้คำซ้ำกัน โดยให้ ๒ คำสุดท้ายกลับคำกัน เช่น

(จินดามณี),

สกัดแคร่ ก็เรียก.

น. นํ้าหอมชนิดหนึ่งมีลักษณะใส สีเหลืองอ่อนหรือสีนํ้าตาลแกมแดง สกัดจากต้นและใบตะไคร้.

น. น้ำหอมอย่างไทยที่ทำจากกลิ่นดอกไม้สกัดผสมน้ำบริสุทธิ์เจือแอลกอฮอล์และหัวน้ำหอมเล็กน้อย.

น. ของเหลวที่มีลักษณะเป็นมันลื่น ไม่ละลายน้ำ สกัดจากพืช สัตว์ แร่บางชนิด เช่นถ่านหิน หรือที่สูบขึ้นมาจากแหล่งกำเนิด, โดยปริยายหมายถึง สิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น น้ำมันใส่ผม.

น. นํ้ามันที่สกัดหรือสูบขึ้นมาจากแหล่งกำเนิด และยังมิได้ทำให้บริสุทธิ์หรือยังมิได้นำไปกลั่นแยกออกเป็นส่วน ๆ.

(-ชีวะนะ) น. เรียกยาประเภทที่มีสารที่สกัดจากผลผลิตของเชื้อจุลินทรีย์ ใช้ฆ่าหรือยับยั้งการแพร่พันธุ์ของแบคทีเรีย ว่า ยาปฏิชีวนะ.

น. ไม้ลูกสกัดฝาเรือนสำหรับเอากระดานกรุ, ลูกปะกน ก็เรียก.

น. แผงฝาที่ประกอบขึ้นเพื่อใช้ปิดด้านสกัดของเรือนพะไลโดยเฉพาะ.

น. ฝาด้านสกัดของเรือนฝากระดาน.

น. เพิงที่ต่อปะเข้าไปกับด้านสกัดของเรือน, พะเพิง เพิง หรือ เพิงพะ ก็เรียก.

น. เพิงที่ต่อปะเข้าไปกับด้านสกัดของเรือน, พะ เพิง หรือ เพิงพะ ก็เรียก.

น. จุดที่เส้น ๒ เส้นมาบรรจบกัน เช่น เดินชนมุมโต๊ะ, เนื้อที่ตรงด้านยาวกับด้านสกัดมาบรรจบกัน เช่น วางตู้ไว้ที่มุมห้อง, ที่ว่างซึ่งเกิดจากเส้นตรง ๒ เส้น แยกออกจากกัน โดยปลายข้างหนึ่งของแต่ละเส้นอยู่ร่วมจุดเดียวกัน เช่น มุมฉาก มุมแหลม, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ถูกต้อนเข้ามุม จนมุม.

น. สารประกอบอินทรีย์ชนิดหนึ่ง มีสูตร C₁₀H₂₀O ลักษณะเป็นผลึกสีขาว หลอมละลายที่ ๔๒ °ซ. มีกลิ่นหอมเย็น มีอยู่ในนํ้ามันหอมระเหยที่ได้จากพืชบางชนิด เช่น นํ้ามันมินต์ซึ่งสกัดจากใบมินต์ ใช้ประโยชน์ในทางยาปรุงกลิ่นและปรุงรส.

น. ชื่อแมลงพวกด้วงชนิด Lytta vesicatoria (Linn.) ในวงศ์ Meloidae ลำตัวแคบ ยาวเรียว ยาว ๑.๕-๒.๐ เซนติเมตร สีเขียวหรือน้ำเงินเหลือบทั้งตัว พบในทวีปยุโรปเฉพาะยุโรปทางตอนใต้ เช่น ประเทศสเปน ไม่พบตามธรรมชาติในประเทศไทย สามารถนำปีกคู่หน้ามาสกัดสารแคนทาริดิน ใช้ประโยชน์ทางการแพทย์.

น. ลำไม้ไผ่ที่จักปลายด้านหนึ่งเป็น ๔-๕ แฉก แล้วใส่กะลาลงไปเพื่อให้ปลายบาน, ใช้สอยผลไม้, ถ้าเอามะพร้าวลูกเล็ก ๆ ใส่ลงไปแล้วมีชิ้นไม้ขัดทแยงสกัดลูกมะพร้าวไว้ใช้สำหรับขุดดินจากหลุมที่ขุดไว้ลึกประมาณ ๑ แขน.

ไม้ที่ขุดหรือต่อให้เป็นร่องยาว ๆ หรือปล้องไม้ไผ่ผ่าซีก มีด้านสกัดหัวท้าย สำหรับใส่อาหารหมูหรือย้อมผ้าเป็นต้น

น. ด้านสกัด.

เรียกนํ้ามันที่สกัดจากเมล็ดของต้นแฟลกซ์ ว่า นํ้ามันลินสีด มีลักษณะข้น เหนียว เมื่อถูกอากาศจะแข็งตัว ใช้ประโยชน์ในการผสมสี หมึกพิมพ์ นํ้ามันชักเงา เป็นต้น.

ตะกั่วหรือเหล็กเป็นต้นที่ผูกกับสายเชือกเป็นคู่สกัดหัวท้ายดอกจำปาของว่าวจุฬา.

น. ไม้ลูกสกัดฝาเรือนสำหรับเอากระดานกรุ, ปะกน ก็เรียก.

ก. ไล่สกัดกั้นให้ไปตามที่ต้องการ เช่น ไล่ต้อนเป็ดเข้าเล้า สุนัขไล่ต้อนฝูงแกะ นักมวยไล่ต้อนคู่ชกให้เข้ามุม.

(สะหฺระ) น. เสียงพูดที่เปล่งออกมาโดยอาศัยการเคลื่อนไหวของลิ้นและริมฝีปากเป็นสำคัญ แต่ไม่มีการสกัดกั้นจากอวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่งในปาก เช่น เสียง อะ อา โดยทั่วไปจะออกเสียงสระร่วมกับเสียงพยัญชนะ หรือออกเสียงเฉพาะเสียงสระอย่างเดียวก็ได้, เสียงสระ ก็เรียก

(สะหฺลัก) ก. สกัดกั้น เช่น สลักโจรไว้อย่าให้หนีไปได้.

(สะหฺลัก) ก. ทำให้เป็นลวดลายหรือรูปภาพด้วยวิธีใช้สิ่วสกัด ตัด ตอก ดุน เป็นต้น เช่น สลักไม้ สลักลูกนิมิต หรือใช้สิ่งอื่นขูด ขีด ให้เป็นตัวหนังสือเป็นต้น เช่น สลักชื่อบนหีบบุหรี่.

น. ชื่อไม้ต้นชนิด Azadirachta indica A. Juss. var.indica ในวงศ์ Meliaceae ใบมีรสขม ใบอ่อนและช่อดอกกินได้และใช้ทำยาได้, ชาวบ้านเข้าใจว่าเป็นชนิดเดียวกับต้นควินินหรือซิงโคนา (Cinchona spp.) ที่ใช้เปลือกสกัดเป็นยาควินิน.

น. เชือกที่ปลายด้านหนึ่งผูกติดกับลูกดิ่งสำหรับใช้วัดความลึกของน้ำ ตรวจสอบเสาหรือกำแพงเป็นต้นว่าตั้งตรงหรือไม่, เชือกที่ผูกตะกั่วหรือเหล็กเป็นต้นเป็นคู่สกัดหัวท้ายดอกจำปาของว่าวจุฬา.

น. สารที่สกัดได้จากเนื้อไม้ของต้นสีเสียด [ Acacia catechu (L.F.) Willd. ] หรือจากใบและกิ่งของต้นกะเมีย ชนิดหลัง สีเสียดเทศ ก็เรียก.

น. เสาขนาดสั้นสำหรับช่วยรองรับรอดทางด้านสกัดหัวท้ายเรือนเครื่องผูก