*นุ่ม*

ก. เริ่มเป็นหนุ่ม.

ว. อ่อนละมุน, อ่อนนิ่ม.

ว. อ่อนหวาน, อ่อนโยน, ละมุนละไม, เพราะพริ้ง, เช่น พูดจานุ่มนวล กิริยาท่าทางนุ่มนวล.

ว. อ่อนนุ่ม, กิริยามารยาทที่อ่อนโยนน่ารักน่าเอ็นดู.

น. วัยที่มีอายุพ้นวัยเด็ก นับตามความนิยมตั้งแต่ ๑๕-๓๐ ปี, ใช้แก่ชาย.

น. วัยที่มีอายุพ้นวัยเด็ก นับตามความนิยมตั้งแต่ ๑๕-๓๐ ปี.

น. ชายที่มีอายุพ้นวัยเด็ก นับตามความนิยมตั้งแต่ ๑๕-๓๐ ปี.

ว. เรียกชายที่ยังดูไม่แก่ตามวัย เช่น ดูยังหนุ่มอยู่.

น. หนุ่มบริสุทธิ์.

น. หนุ่มบริสุทธิ์ได้แม่ม่ายอายุมากเป็นภรรยา.

น. ชายที่อยู่ในวัยรุ่น.

ว. หนุ่มเต็มที่.

(-เน่า) ว. กำลังสาว, กำลังหนุ่ม.

น. ชายที่อยู่ในวัยกลางคน.

ก. แสดงกิริยาเลียบเคียงกันในเชิงชู้สาว มักเป็นอาการที่ผู้ชายหนุ่ม ๆ แต่งตัวแล้วชวนเพื่อนกันเที่ยวเกี้ยวผู้หญิง เช่น นักเลงหนุ่มหนุ่มนั้น เที่ยวกรอ (พิธีทวาทศมาส), บางทีก็ใช้ว่า กรอผู้หญิง.

ว. อาการที่ติดพันกันในเชิงชู้สาว เช่น หนุ่มคนนี้มีผู้หญิงติดกรอทีเดียว.

ก. ระริกระรี้, ตื่นเต้นแสดงความสนใจเพศตรงข้าม, เช่น พอเห็นหนุ่มหล่อ ๆ มาร่วมงาน สาว ๆ ก็กระดี๊กระด๊ากันเป็นแถว, แสดงท่าทางอย่างเห็นได้ชัดว่าดีใจหรือพอใจมาก เช่น แค่รู้ว่าผู้ชายจะมาสู่ขอลูกสาว ว่าที่แม่ยายก็กระดี๊กระด๊าจนเก็บอาการไม่อยู่, ตื่นเต้นแสดงความดีใจจนเกินงาม เช่น พอรู้ว่าหัวหน้าจะพาไปเที่ยวทะเลก็กระดี๊กระด๊ากันไปทั้งแผนก, กะดี๊กะด๊า หรือ ดี๊ด๊า ก็ว่า.

ว. เรียกไก่อ่อนอายุประมาณ ๓ เดือนว่า ไก่กระทง, ใช้สำหรับเรียกไก่ตัวผู้ที่เพิ่งสอนขัน ว่า ไก่รุ่นกระทง, โดยปริยายใช้เรียกชายกำลังแตกเนื้อหนุ่มเป็นเชิงเปรียบเปรย ว่า หนุ่มรุ่นกระทง.

น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Sandoricumkoetjape (Burm. f.) Merr. ในวงศ์ Meliaceae ผลค่อนข้างกลม เปลือกนุ่ม สีเหลือง เนื้อกินได้, สะท้อน ก็เรียก, พายัพเรียก มะต้อง หรือ มะตื๋น.

ก. อาการของสิ่งเหลวหรือนุ่มที่ไหวขึ้น ๆ ลง ๆ เช่น นํ้ากระเพื่อม.

(กฺร้าว) ว. แข็งกระด้าง, แข็งมากหรือแข็งเกินพอดีซึ่งอาจแตกบิ่นได้ง่าย, ไม่นุ่มนวล.

(กฺล้วย) น. ชื่อไม้ล้มลุกหลายปีในสกุล Musa วงศ์ Musaceae จัดแยกออกได้เป็น ๒ จำพวก จำพวกที่แตกหน่อเป็นกอ ผลสุกเนื้อนุ่ม กินได้ มีหลายชนิดและหลายพันธุ์ เช่น กล้วยนํ้าว้า กล้วยไข่ กล้วยหอม บางชนิดผลสุกเนื้อแข็ง มักเผา ต้ม หรือเชื่อมกิน เช่น กล้วยกล้าย กล้วยหักมุก, จำพวกที่ไม่แตกหน่อเป็นกอ ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ใบประดับไม่ร่วง เช่น กล้วยนวล กล้วยผา.

(กฺลอก) น. ลักษณะของเสียงที่บรรเลงเลื่อนไหลไปตามท่วงทำนองอย่างนุ่มนวลกลมกลืน เหมือนลักษณะของหยดน้ำที่กลิ้งอยู่บนใบบอน, ในการขับร้องหมายถึง เสียงที่เปล่งออกจากลำคอพอสมควรสลับกับเสียงทางจมูก แล้วตวัดเสียงให้สะบัดวกวนกลับไปกลับมา ๒ หรือ ๓ ครั้ง สุดแต่ผู้ขับร้องจะเห็นเหมาะสม.

น. ชื่อกลองชนิดหนึ่ง ใช้ตะโพนไทย ๒ ลูก เสียงสูงต่ำต่างกัน ถอดเท้าออกแล้วนำมาตั้งเอาหน้าเท่งขึ้นตีอย่างกลองทัด นิยมใช้ตีแทนกลองทัดในวงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ หรือเพื่อให้เกิดเสียงนุ่มนวลเมื่อบรรเลงภายในห้องหรืออาคาร.

ว. มีอายุพ้นวัยหนุ่มสาว แต่ยังไม่แก่.

(กันละปะพฺรึก) น. ชื่อไม้ต้นชนิด Cassia bakeriana Craib ในวงศ์ Leguminosae มีมากทางภาคอีสานและภาคเหนือ ดอกสีชมพูอ่อน ออกเป็นช่อในระหว่างทิ้งใบหรือผลิใบใหม่ ฝักมีขนนุ่ม.

(-หฺยี่) น. ผ้าชนิดหนึ่ง มีขนด้านเดียวอ่อนนุ่ม เป็นมัน.

ว. หนุ่ม, สาว, เช่น หากกูกำเลาะหลงกาม ไป่คำนึงความ แลโดยอำเภอลำพัง (สุธน).

(แกฺร-) น. อัญรูปหนึ่งของธาตุคาร์บอน ชื่อสามัญเรียกว่า พลัมเบโก (plumbago) หรือแร่ดินสอดำ ลักษณะเป็นของแข็ง มีรูปผลึกเป็นแผ่นบาง ๆ ทึบแสง อ่อนนุ่ม สีเทาเข้มถึงดำ เนื้ออ่อน เป็นตัวนำความร้อนและไฟฟ้าได้ดี มักใช้ทำไส้ดินสอดำ เบ้าหลอมโลหะ นํ้ามันหล่อลื่นบางชนิด ไส้ถ่านไฟฉาย ไส้ไฟอาร์ก ใช้เป็นตัวลดความเร็วช่วยควบคุมจำนวนอนุภาคนิวตรอนในเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์.

น. ชื่อหนอนผีเสื้อหลายชนิด ส่วนใหญ่อยู่ในวงศ์ Papilionidae และ Sphingidae ลำตัวอ่อนนุ่ม ยาว ๕-๖ เซนติเมตร ผิวลำตัวเรียบเป็นมัน มีสีต่าง ๆ กัน บางชนิดสีเขียว เขียวอมเหลือง และบางชนิดมีลายเป็นดวง ๆ บางชนิดปล่อยสารใสคล้ายแก้วเมื่อแห้งจะเห็นเป็นทาง เช่น หนอนแก้วส้ม ชนิด Papilio demoleus malayanusWallace, P. polytes romulus Cramer ในวงศ์ Papilionidae หนอนยี่โถ ชนิด Dephnis nerii (Linn.) ในวงศ์ Sphingidae.

น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในสกุล Ovis วงศ์ Bovidae เป็นสัตว์เคี้ยวเอื้องรูปร่างคล้ายแพะ แต่ไม่มีเครา มีเขา ๑ คู่ ไม่ผลัดเขา มีขนาดใหญ่โค้งงอ ปลายบิดไปข้างหน้า โคนเขาถึงประมาณกลางเขามีวงนูนลักษณะคล้ายพาลี ขนบนลำตัวยาวและอ่อนนุ่ม ใช้ทำเครื่องนุ่งห่ม ชนิดที่นำเลี้ยง ได้แก่ ชนิดย่อย Ovis amon aries Linn.

(ขะหฺนุน) น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Artocarpus heterophyllus Lam. ในวงศ์ Moraceae มีนํ้ายางขาว แก่นสีเหลือง เรียกว่า กรัก ใช้ต้มเอานํ้าย้อมผ้า ผลกลมยาวราว ๒๐-๕๐ เซนติเมตร ภายนอกเป็นหนามถี่ ภายในมียวงสีเหลืองหรือสีจำปา รสหวาน กินได้ พันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อนุ่มแต่ไม่เหลว เรียก ขนุนหนัง, พันธุ์ที่มียวงสีจำปา เนื้อนุ่ม เรียก ขนุนจำปาดะ, ส่วนพันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อเหลว เรียก ขนุนละมุด.

น. ชื่อนกขนาดเล็กในวงศ์ Irenidae ปากยาวแหลมตรง ขนตามลำตัวและปีกส่วนใหญ่สีเหลืองอมเขียว ขนคลุมตะโพกสีเหลืองและเขียวอ่อนนุ่มและหนาแน่น หางสั้นสีดำหรือสีเทาเข้ม ปลายหางตัด ในประเทศไทย มี ๓ ชนิด คือ ขมิ้นน้อยธรรมดา [ Aegithina tiphia (Linn.) ] ขมิ้นน้อยสีเขียว [ A. viridissima (Bonaparte) ] และขมิ้นน้อยปีกสีเรียบ [ A. lafresnayei (Hartlaub) ].

เรียกผลไม้ที่มีเนื้อนุ่มและเหนียวอย่างข้าวเหนียว เช่น สาเกข้าวเหนียว มะตาดข้าวเหนียว.

เริ่ม เช่น ขึ้นหนุ่ม ขึ้นบรรทัดใหม่

(เขฺลาะ) ว. กำเลาะ, หนุ่ม, สาว.

น. เขากวางที่งอกใหม่หลังผลัดเขา มีหนังอ่อนนุ่มหุ้ม มีขนสั้นสีน้ำตาลเป็นมัน นิยมใช้ทำยา.

ใช้ประกอบคำอื่นแสดงความหมายเร่งรัด เช่น เร็วเข้า คิดเข้า, ใช้ประกอบคำอื่นแสดงความหมายมากขึ้น เช่น หนักเข้า ดึกเข้า นานเข้า, ใช้ประกอบคำอื่นแสดงสภาพหรือความรู้สึกที่เกิดมีขึ้น เช่น พอสวยเข้าก็มีหนุ่ม ๆ มารุมจีบ พอเหนื่อยเข้าก็อยากจะเลิกทำ, ใช้ประกอบคำอื่นแสดงความหมายว่าหนุนให้ทำ (มักใช้ในความประชดประชัน) เช่น เอาเข้าไป ว่าแล้วยังไม่ยอมหยุด.

ว. แข็งกระด้าง, ไม่นุ่มนวล.

เรียกเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดหนึ่งในคนและสัตว์บางชนิดซึ่งสะสมสารประกอบอินทรีย์ดังกล่าวไว้มากโดยเฉพาะบริเวณหน้าท้องหรือในผนังหน้าท้อง มีลักษณะนุ่ม ๆ หยุ่น ๆ, มัน ก็ว่า.

น. ชื่อไม้ต้นชนิด Catunaregum tomentosa (Blume ex DC.) Tirveng. ในวงศ์ Rubiaceae ลำต้นมีหนามยาว ใบรูปไข่กลับหรือค่อนข้างกลม ตามยอดอ่อนด้านล่างของใบและดอกมีขนนุ่ม ผลมีเนื้อหลายเมล็ด เช่น ปรูปรางเคดดวงดาษก็มี (ม. คำหลวง มหาพน), มะเค็ด ก็เรียก.

น. ชื่อนกขนาดเล็กถึงขนาดใหญ่หลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Strigidae และวงศ์ Tytonidae หัวโต ตาโตอยู่ทางด้านหน้าของหัว มองเห็นได้ดีในเวลากลางคืน ขนรอบหัวและหน้าพองฟู รูปหน้าคล้ายรูปหัวใจ ขนตามลำตัวนุ่มหนาและเบามีลายเป็นจุด ๆ หรือลายคล้ายเกล็ดปลา หากินในเวลากลางคืน กลางวันหลบพักผ่อนตามต้นไม้ เช่น แสก [ Tyto alba (Scopoli) ] เค้ากู่หรือฮูก ( Otus lempiji Pennant) เค้าใหญ่พันธุ์สุมาตรา [ Bubo sumatranas (Raffles) ] เค้าป่าสีน้ำตาล ( Strix leptogrammica Temminck) เค้าโมงหรือเค้าแมว [ Glaucidium cuculoides (Vigors) ] เค้าเหยี่ยว [ Ninox scutulata (Raffles) ], ฮูก ก็เรียก.

น. ฆ้องขนาดใหญ่รองลงมาจากฆ้องชัย มีเชือกร้อยรูทั้ง ๒ ที่ใบฉัตร แขวนห้อยในแนวดิ่งกับขาหยั่งหรือคานไม้ หัวไม้ที่ใช้ตีพันด้วยผ้าหรือเชือกให้เป็นปุ่มโตอ่อนนุ่ม เวลาตีจะมีเสียงดังโหม่ง ๆ ใช้ตีกำกับจังหวะในวงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย วงมโหรี และวงเถิดเทิง, สมัยโบราณใช้ตีในเวลากลางวันเป็นสัญญาณบอกเวลา “โมง” คู่กับกลองที่ตีเป็นสัญญาณในเวลากลางคืนบอกเวลา “ทุ่ม”.

น. ชื่องูนํ้าจืดขนาดใหญ่ชนิด Acrochordus javanicus Hornstedt ในวงศ์ Colubridae หัวโต ตาเล็ก ลำตัวอ้วนใหญ่นุ่มนิ่มคล้ายงวงช้าง ผิวหนังหยาบ เกล็ดเป็นตุ่ม ๆ หางเรียวเล็ก อาศัยตามแหล่งนํ้าจืดทั่วไป หากินปลาในนํ้า แต่มักขดนอนตามโพรงตลิ่งที่แฉะ ๆ ไม่มีพิษ.

เรียกขนุนพันธุ์ที่มียวงสีจำปา เนื้อนุ่ม ว่า ขนุนจำปาดะ. (ดู ขนุน ๑).

น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Michelia figo (Lour.) Spreng. ในวงศ์ Magnoliaceae ดอกคล้ายดอกจำปีแต่เล็กกว่า กลีบเลี้ยงสีนํ้าตาลมีขนหนานุ่ม กลีบดอกแข็งสีนวล กลิ่นหอมมาก, จำปาแขก ก็เรียก.

น. รูปร่างงามสง่า เช่น หนุ่มน้อยโสภาน่าเสียดาย ควรจะนับว่าชายโฉมยง (อิเหนา), หญิงงามสง่า เช่น พระเพื่อนโฉมยงหย้อง อยู่เพี้ยงดวงเดือน (ลอ).

(ชะระ-) ว. มุ่น, นุ่ม, เช่น ลานโลมวิไลแถงชระมุ่น อกเอย (นิ. นรินทร์).