*ตกใจ*

ว. เสียงกรีด ๆ ดั่งเสียงหญิงร้องด้วยความตกใจ เช่น แต่ร้องจนสุดสิ้นพระสุรเสียงสำเนียงกระกรี๊ดกรีด (ม. ร่ายยาว กุมาร).

ทำให้กลัว, ทำให้ตกใจ, เช่น ขู่กระโชก, กระแทก เช่น ม้าก็กระโชกวิ่งหนักเข้า (ประวัติ. จุล).

ก. ตระหนก, กลัว, เช่น ก็กระดกตกใจกลววแก่มรณภยานตราย (ม. คำหลวง ชูชก).

น. ใช้เปรียบเทียบคนที่แสดงอาการตื่นตกใจง่ายโดยไม่ทันสำรวจให้ถ่องแท้ก่อน.

ก. ตระหนก, หวาด, ผวา, สะดุ้ง, ตกใจ.

(กฺรี๊ด) ว. อาการที่เปล่งเสียงร้องดังเช่นนั้นด้วยความตกใจ โกรธ หรือชื่นชมเป็นต้น.

ว. เสียงไก่ตัวเมียร้องเมื่อตกใจหรือออกไข่.

ว. เสียงไก่ตัวผู้ร้องเมื่อตกใจ.

(กาละ-) น. ชื่อโรคชนิดหนึ่ง เป็นเมื่อมารดาออกไฟแล้วได้ ๕ เดือน ยังอยู่ในเขตเรือนไฟ มีอาการร้องไห้แล้วหอบ หรือร้องไห้เมื่อหลับ สะดุ้งผวาตื่นตกใจ.

น. ขนตั้งชันฟูขึ้น เกิดจากความตกใจหรือความกลัวเป็นต้น.

น. ขนตั้งชันขึ้นเพราะอากาศเย็นเยือก ความตกใจ หรือความเสียวซ่าน เป็นต้น.

น. ขนตั้งชันขึ้นเพราะความขยะแขยงหรือตกใจกลัวเป็นต้น.

ว. อาการที่ตกใจหรือกลัวมากเป็นต้นจนรู้สึกคล้ายกับผมตั้งชันขึ้น.

สิ่งที่ไม่มีตัวตน เชื่อกันว่ามีอยู่ประจำชีวิตของคนตั้งแต่เกิดมา ถ้าขวัญอยู่กับตัวก็เป็นสิริมงคล เป็นสุขสบายจิตใจมั่นคง ถ้าคนตกใจหรือเสียขวัญ ขวัญก็ออกจากร่างไป ซึ่งเรียกว่า ขวัญหาย ขวัญหนี ขวัญบิน เป็นต้น ทำให้คนนั้นได้รับผลร้ายต่าง ๆ, เรียกผู้ตกใจง่ายคือ เด็กหรือหญิงซึ่งมักจะขวัญหายบ่อย ๆ ว่า ขวัญอ่อน , และอนุโลมใช้ไปถึงสัตว์หรือสิ่งของบางอย่าง เช่น ช้าง ม้า ข้าว เรือน ฯลฯ ว่ามีขวัญเช่นเดียวกับคนเหมือนกัน, โดยปริยายหมายความว่า ยอดกำลังใจ เช่น ขวัญเมือง ว่า ยอดกำลังใจของเมือง

ก. ขวัญไปค้างอยู่ที่อื่น หมายความว่า ตกใจ, มักใช้เข้าคู่กับคำ อกสั่น เป็น อกสั่นขวัญแขวน.

ก. ตกใจ, ใจหาย.

น. เรียกผู้ตกใจง่าย คือ เด็กหรือหญิงซึ่งมักจะขวัญหายบ่อย ๆ ว่า ขวัญอ่อน.

น. ชื่องู ๒ ชนิด คือ งูกะปะ [ Calloselasma rhodostoma (Boie) ] ในวงศ์ Viperidae และงูปลิง [ Enhydris plumbea (Boie) ] ในวงศ์ Colubridae ทั้ง ๒ ชนิดเมื่อตกใจจะดีดตัวแทนการเลื้อยไปได้ในระยะสั้น ๆ.

น. ความรู้สึกตกใจกลัวจนไม่คิดหน้าคิดหลัง เช่น พอได้ยินเสียงตวาดก็ขี้ขึ้นสมองแล้ว, มักใช้ประกอบคำ กลัว ว่า กลัวจนขี้ขึ้นขมอง หรือ กลัวจนขี้ขึ้นสมอง.

ว. ตื่นตกใจและเอะอะโวยวายเกินกว่าเหตุ.

ว. ตกใจ.

ว. อาการที่ตกใจเสียวใจขึ้นทันที, ใช้ประกอบท้ายคำอื่นมีความหมายว่า มาก เช่น ดีใจหาย แพงใจหาย.

ว. ตกใจกลัวมาก, มักใช้เข้าคู่กับคำ ขวัญหนี เป็น ขวัญหนีดีฝ่อ.

ก. ตกใจจนพูดไม่ออก, แสดงอาการงงงัน.

(ตฺระ-) ก. หวาด, ผวา, สะดุ้ง, ตกใจ, เขียนเป็น ตรดก ก็มี เช่น อันว่าพระพิศวกรรม ก็ยงงไปศาจผีเสื้อเนื้อแลนก อันมีเสียงตรดกพึงภีต บมิให้กีดให้ก้อง บมิให้ร้องระงี่มี่รงม (ม. คำหลวง วนประเวศน์).

(ตฺระหฺนก) ก. หวาด, ผวา, สะดุ้ง, ตกใจ.

ว. ตาเบิกกว้าง เช่น ตกใจลืมตาโพลง

ว. อาการที่แสดงความตกใจกลัวมาก.

อ. คำที่เปล่งออกมาแสดงความตกใจเป็นต้น (ใช้เป็นคำไม่สุภาพ).

อ. คำที่เปล่งออกมาแสดงความตกใจเป็นต้น (ใช้เป็นคำไม่สุภาพ).

ว. คำประกอบท้ายประโยคหมายความว่า แย่, เต็มที, ยิ่งนัก, เช่น ร้อนจะตาย, คำเปล่งเสียงแสดงความตกใจหรือประหลาดใจเป็นต้น เช่น อุ๊ยตาย ตายแล้ว.

ก. ตีน้ำปลายท้องร่องด้านหนึ่งให้ปลาตกใจว่ายขึ้นมาทางปลายท้องร่องอีกด้านหนึ่ง เพื่อสะดวกในการจับ

ว. เสียงดังอย่างเสียงหัวใจเต้นเวลาเหนื่อยหรือตกใจเป็นต้น.

แสดงอาการผิดปรกติเพราะตกใจ ดีใจ หรือแปลกใจ เป็นต้น เช่น วัวตื่น ควายตื่น ตื่นเวที ตื่นยศ ตื่นไฟ

ก. ตระหนกตกใจไปกับข่าวหรือคำเล่าลือ.

ก. ตกใจโดยไม่ได้พิจารณา เช่น กระต่ายตื่นตูม.

(ตะเหฺลิด) ว. อาการที่แตกหนีไปคนละทิศละทาง, อาการที่หนีไปอย่างไร้ทิศทาง, เช่น พอมีเสียงตะโกนว่าไฟไหม้ ฝูงคนก็หนีเตลิดไปอย่างรวดเร็ว เด็กตกใจวิ่งเตลิดไป.

ก. แห่กันไปด้วยความตื่นเต้น ตกอกตกใจ หรืออยากรู้อยากเห็น เป็นต้น.

ว. อาการที่พูดหรือแสดงโดยขาดสติเมื่อถูกจี้ทำให้ตกใจ, ทำตามโดยปราศจากการไตร่ตรองเมื่อถูกยุหรือแนะ.

(แปฺร๋, -แปฺร้น) ว. เสียงดังแหลมอย่างเสียงช้างร้องเมื่อโกรธหรือตกใจ, แปร้นแปร๋ ก็ว่า.

(-แปฺร๋) ว. เสียงดังแหลมอย่างเสียงช้างร้องเมื่อโกรธหรือตกใจ, แปร๋ หรือ แปร๋แปร้น ก็ว่า.

(ผะหฺวา) ก. แสดงอาการเช่นเอามือไขว่คว้าหรืออ้าแขนโถมตัวเข้ากอดเมื่อสะดุ้งตกใจหรือตื่นเต้นเป็นต้น.

(ผะหฺวา) ว. อาการที่หวาดสะดุ้งเพราะตกใจกลัวเป็นต้น เช่น นอนผวากลัวโจรมาปล้น, อาการที่เด็กนอนสะดุ้งยกมือไขว่คว้า ในคำว่า เด็กนอนผวา, อาการที่อ้าแขนโผเข้ากอดกัน เช่น เด็กวิ่งผวาเข้าหาแม่.

น. เรือแจวจับสัตว์นํ้าในลำคลองและลำนํ้าชนิดหนึ่ง จับได้ทั้งปลาและกุ้ง กราบเรือด้านหนึ่งติดแผ่นกระดานทาสีขาว ปล่อยริมข้างหนึ่งให้ลงนํ้า กราบอีกด้านหนึ่งมีตาข่ายกันมิให้ปลาและกุ้งกระโดดข้าม ใช้จับเวลากลางคืน ปลาตกใจจะกระโดดเข้ามาหาเรือเอง.

(ผะเอิน) ก. ตกใจ, แตกตื่น.

ก. เหี่ยวยุบ, เหี่ยวแฟบ, เช่น หัวหอมฝ่อ หัวกระเทียมฝ่อ ไข่เหาฝ่อ, โดยปริยายหมายความว่า ตกใจ, ใจหาย, เสียขวัญ, เช่น ใจฝ่อ ดีฝ่อ.

(พฺรวด) ว. อาการที่เป็นไปอย่างรวดเร็วโดยทันที เช่น เทน้ำพรวดเดียวหมดขวด ตกใจลุกพรวดออกมา

โดยปริยายหมายความว่า สาระ, เรื่องราว, เนื้อความที่เข้าใจกัน, เช่น ตกใจจนพูดไม่เป็นภาษา เขียนไม่เป็นภาษา ทำงานไม่เป็นภาษา.