*ชั้ว*

น. วงศ์สกุลที่สืบสายโลหิต ซึ่งนับตั้งแต่ตัวเองขึ้นไป ๓ ชั้น คือ ชั้นพ่อ ชั้นปู่ และชั้นทวด กับนับจากตัวเองลงมาอีก ๓ ชั้น คือ ชั้นลูก ชั้นหลาน และชั้นเหลน รวมเป็นเจ็ดชั่วโคตร ไม่นับผู้หญิงรวมด้วย.

ว. อย่างตํ่า.

น. ระยะ เช่น สูง ๓ ชั่วลำตาล, ระยะเวลา, สมัย, ครั้ง, เช่น ครอบครัวเราทำบุญที่วัดนี้มาชั่วปู่ย่าตายาย ชั่วอายุผมไม่เคยเห็นอะไรอย่างนี้เลย.

น. ชั่วอายุของโลกตั้งแต่เมื่อพระพรหมสร้างเสร็จจนถึงเวลาที่ไฟประลัยกัลป์มาล้างโลก ซึ่งเป็นเวลาที่นานมาก เช่น ขอให้คงอยู่ชั่วกัปชั่วกัลป์.

น. ลักษณนามบอกระยะความสูงเท่ากับตัวคน เช่น นํ้าลึก ๓ ชั่วคน

ลักษณนามบอกช่วงเวลาของอายุคนตั้งแต่เกิดถึงตาย เช่น บ้านนี้อยู่กันมา ๓ ชั่วคน, บางทีใช้ว่า ชั่วอายุคน.

ว. ชั่วระยะเวลาไม่นาน, ไม่ประจำ, ไม่ตลอดไป.

น. ระยะเวลาสั้น ๆ เช่น เขาหายไปชั่วครู่ ประเดี๋ยวก็กลับมา.

น. ช่วงเวลาหนึ่ง เช่น ขอยืมของไปใช้ชั่วครู่ชั่วยามแล้วจะเอามาคืน.

น. เวลาประมาณ ๒๐-๓๐ นาที (มาจากระยะเวลาในการเคี้ยวหมาก ๑ คำ ตั้งแต่เริ่มเคี้ยวจนหมากจืดหมดคำ จึงคายชานหมากทิ้ง), พูดเพี้ยนเป็น ชั่วเคี้ยวหมากแหลก ก็มี.

ดู ชั่วเคี้ยวหมากจืด.

น. ระยะเวลาเท่ากับที่ช้างปรบหู ซึ่งเป็นเวลาสั้นมาก, มักใช้เข้าคู่กับ งูแลบลิ้น เป็น ชั่วช้างปรบหูงูแลบลิ้น.

น. ระยะความสูงที่นกเขาบินขึ้นไปถึงได้ เช่น พระปฐมเจดีย์สูงชั่วนกเขาเหิน.

ว. ตลอดไป เช่น แม่น้ำสายนี้มีน้ำไหลอยู่ชั่วนาตาปี.

น. ช่วงระยะเวลา ๖๐ นาที, ชั่วโมง ก็เรียก.

ว. ชั่วระยะเวลานานตราบที่ยังไม่ได้ถ่ายปัสสาวะ เชื่อว่าเป็นระยะที่ยังอยู่ยงคงกระพันในกรณีที่อาพัดเหล้าเป็นต้น.

น. ระยะเวลาเท่ากับการกะพริบตาครั้งหนึ่งซึ่งสั้นมาก เช่น งานนี้รับรองชั่วพริบตาเดียวก็เสร็จแล้ว.

ว. ตลอดไป, ไม่มีวันสิ้นสุด, เช่น ขอรักเธอไปจนชั่วฟ้าดินสลาย.

น. ช่วงระยะเวลา ๖๐ นาที, ชั่วนาฬิกา ก็เรียก.

น. ความชำนาญหรือประสบการณ์ในการทำงาน เช่น สู้เขาไม่ได้เพราะชั่วโมงบินเราน้อยกว่า.

น. ช่วงระยะทางที่รถรางหลีกกัน เช่น นั่งรถรางไป ๓ ชั่วรถหลีก ก็จะเจอห้างที่ต้องการ.

น. ระยะเวลาที่รวดเร็ว เกิดขึ้นทันทีทันใด เช่น ความคิดชั่วแล่น.

น. ระยะเวลาที่รวดเร็ว เกิดขึ้นทันทีทันใด เช่น อารมณ์ชั่ววูบ.

น. ระยะเวลาประมาณ ๒๐-๓๐ นาที (มาจากระยะเวลาที่ตั้งหม้อข้าวจนเดือด).

ว. เลว, ทราม, ร้าย, ไม่ดีเพราะจงใจฝ่าฝืนศีลธรรมหรือจารีตประเพณีเป็นต้น เช่น คนชั่ว.

ว. เลวทราม.

ว. ปล่อยไปตามเรื่องตามราว ไม่เอาเป็นธุระ.

น. ที่สำหรับตั้งวางของ รูปคล้ายตู้ แต่ใช้กระดานทั้งแผ่นประกอบด้านข้างตลอดทั้ง ๒ ข้างลงมาเป็นขาด้วย ด้านหลังกรุกระดานทึบทั้งแผ่นยาวลงมาถึงพื้น มีหูช้างติดตรงมุมขา ๒ ข้าง.

น. วิธีแทงโปวิธีหนึ่ง ถ้าลูกค้าแทงชั้วไว้ ๑ ประตู และขาย ๑ ประตู โปออกประตูที่ลูกค้าแทงชั้วไว้ เจ้ามือจ่าย ๑ ต่อ ถ้าออกประตูที่ลูกค้าขาย เจ้ามือกิน ถ้าออกประตูอื่นนอกจากนั้น ไม่ได้ไม่เสีย.

ว. เสียแต่ว่า, เว้นแต่ว่า, เพียงแต่ว่า.

ว. ถึงอย่างไรก็ตาม เช่น ดี ๆ ชั่ว ๆ เขาก็เป็นลูกเรา.

ก. ปล่อยผู้ต้องหาหรือจำเลยจากการควบคุมหรือขังชั่วระยะเวลาหนึ่งในระหว่างการสอบสวนหรือระหว่างการพิจารณาของศาล โดยไม่มีประกัน มีประกัน หรือมีประกันและหลักประกัน.

ก. ค่อยดีขึ้น.

ก. ใฝ่ดีจะมีความสุขความเจริญ ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก.

ก. ทำไม่ดีหรือทำผิด แล้วไม่รับผิด กลับโทษผู้อื่น, รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง ก็ว่า.

ก. รู้ผลขั้นสุดท้าย, รู้ผลขั้นแตกหัก, เช่น หลังการชกพรุ่งนี้ก็จะรู้ดีรู้ชั่วว่าใครจะชนะ.

น. ผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากพ่อแม่ที่ชั่ว, ความเลวร้ายที่มีอยู่ในตัว เช่น ตีหัวให้แตกเอาเลือดชั่วออกเสียบ้าง.

ว. สูงระดับที่นกเขาบิน.

น. ชื่อสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกหลายชนิด ในสกุล Rana วงศ์ Ranidae ลำตัวสั้นป้อมมีขนาดต่าง ๆ กัน ขาคู่หลังใหญ่และยาวกว่าขาคู่หน้า ตีนแบนมีพังผืดติดเป็นพืด เมื่อโตเต็มที่ไม่มีหาง กระโดดได้ไกล ว่ายน้ำ ดำน้ำได้เร็ว เมื่อยังเป็นตัวอ่อนมีหาง อยู่ในน้ำเรียกว่า ลูกอ๊อด ภายหลังจึงงอกขา หางหดหายไป แล้วขึ้นอาศัยบนบก หน้าแล้งอยู่แต่ในรู ไม่ออกหาอาหารชั่วคราว เรียกว่า กบจำศีล เช่น กบนา [ Hoplobatrachus rugulosus (Wiegmann) หรือ R. rugulosus (Wiegmann) ].

(กำ, กำมะ-) น. การ, การกระทำ, การงาน, กิจ, เช่น พลีกรรม ต่างกรรมต่างวาระ, เป็นการดีก็ได้ ชั่วก็ได้ เช่น กุศลกรรม อกุศลกรรม.

น. เครื่องสำหรับขังปลาชนิดหนึ่ง ใช้ไม้ไผ่ทำเป็นกง ๔ อัน แล้วผูกด้วยซี่ไม้ไผ่โดยรอบ รูปกลม หัวท้ายเรียว ตอนบนเจาะเป็นช่อง มีฝาปิด ใช้ไม้ขัดฝา ๒ ข้าง ใช้ไม้ไผ่กระหนาบเพื่อให้ลอยได้ ในขณะออกไปจับปลาตามกรํ่า เมื่อจับปลาหรือกุ้งได้ก็เอาใส่ไว้ในนั้นชั่วคราว, อีกชนิดหนึ่ง สานด้วยไม้ไผ่ มีปากเปิดกว้างคล้าย ๆ ตะกร้าหรือเข่งใส่ของ แต่ใหญ่กว่ากระชังชั่วคราวนั้นหลายเท่า เป็นที่สำหรับจับปลาขนาดใหญ่มาขังไว้หรือเลี้ยงลูกปลาให้โตตามที่ต้องการ เพื่อบริโภคหรือค้าขาย และเอากระชังนี้ผูกติดหลักแช่ลอยนํ้าไว้.

น. ไม้พาดปากมาดเรือโกลนชั่วคราว.

น. ทาส เช่น เหมือนไพร่ชาติชั่วช้ากระทาสี (นิ. สุรสีห).

น. แบบ เช่น อย่าคบพวกหญิงพาลสันดานชั่ว ที่แต่งตัวไว้จริตผิดกระสวน (สุภาษิตสุนทรภู่)

ก. เลิกทำความชั่วหันมาทำความดี.

(กะลี) ว. ชั่วร้าย, ไม่เป็นมงคล, มักใช้ว่า กาลี.

น. ชื่อปาล์มขนาดย่อมในสกุล Licuala วงศ์ Palmae มีหลายชนิด เช่น ชนิด L. spinosa Thunb. มักขึ้นเป็นกออยู่ริมทะเล หรือในที่ซึ่งนํ้าเค็มขึ้นถึง ลำต้นสูงถึง ๔ เมตร ใบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๖๐-๑๑๐ เซนติเมตร เว้าเป็นแฉกลึก ก้านใบยาว ขอบก้านมีหนาม, ชนิด L. peltata Roxb. ขึ้นตามป่าดอนในที่ชุ่มชื้นและที่แฉะ ลักษณะคล้ายชนิดแรก แต่ก้านใบลํ้าอยู่ใต้โคนใบ ทั้ง ๒ ชนิดใบใช้ห่อทำไต้ ห่อของ เย็บเป็นร่ม มุงหลังคาชั่วคราว ใบอ่อนใช้มวนบุหรี่, กะชิง ก็เรียก, ปักษ์ใต้เรียก ชิง หรือ ชิ่ง, ปาล์มพวกนี้เรียก พ้อ ก็มี เช่น ใบพ้อพันห่อหุ้ม กฤษณา (โลกนิติ).

(กับ) น. อายุของโลกตั้งแต่เมื่อพระพรหมสร้างเสร็จจนถึงเวลาที่ไฟประลัยกัลป์ มาล้างโลก, บางทีใช้เข้าคู่กับคำ กัลป์ เช่น ชั่วกัปชั่วกัลป์ นานนับกัปกัลป์พุทธันดร. (ป. กปฺป; ส. กลฺป). (ดู กัลป-, กัลป์).