*โคลน*

(-โคฺลน) น. ชื่อพายุหมุนที่มีกำลังแรงจัด ทำให้มีฝนตกหนักมาก เกิดขึ้นในมหาสมุทรอินเดีย ทะเลอาหรับ และอ่าวเบงกอล มีความเร็วลมใกล้บริเวณศูนย์กลางตั้งแต่ ๖๕ นอต หรือ ๑๒๐ กิโลเมตรต่อชั่วโมงขึ้นไป.

(-โกฺลน, -โคฺลน) น. เครื่องบังเหนือล้อรถ ป้องกันโคลนมิให้กระเด็นขึ้นมาเปื้อนรถ.

น. พายุหมุนที่มีกำลังแรงจัด ทำให้มีฝนตกหนักมาก เกิดขึ้นในมหาสมุทรอินเดีย ทะเลอาหรับ และอ่าวเบงกอล มีความเร็วลมใกล้บริเวณศูนย์กลางตั้งแต่ ๖๕ นอต หรือ ๑๒๐ กิโลเมตรต่อชั่วโมงขึ้นไป.

(-โคฺลน) ก. ใส่ร้ายป้ายสี.

น. ตะไคร่ที่จับบนผิวโคลนสีเขียว ๆ.

คราบที่เกิดจากโคลนในน้ำ เช่น เด็ก ๆ เล่นน้ำนานจนขี้ตะไคร่จับหน้า.

น. ที่ดินที่ไถและคราดแล้วทำให้เป็นโคลนเป็นตมเพื่อตกกล้า เช่น ทำขี้เทือกตกกล้า, เทือก ก็ว่า.

เลอะเทอะ เช่น รองเท้าเปื้อนโคลนเขลอะ.

น. ชื่องูทะเลมีพิษชนิด Enhydrina schistosa Daudin ในวงศ์ Hydrophiidae ตัวยาวประมาณ ๖๐ เซนติเมตร หัวโต ลำตัวสีเทาอมเขียว มีลายจาง ๆ หางแบนใหญ่พบอาศัยในทะเลโคลน มีนิสัยเอาหัวซุกลำตัวหรือวัสดุอื่น จึงเรียกว่า งูคออ่อน.

(แคฺรง) น. ชื่อหอยทะเลกาบคู่หลายชนิดในวงศ์ Arcidae ด้านนอกเปลือกมีสันและร่องจากขั้วเปลือกถึงขอบเปลือก เลือดหอยแครงเมื่อถูกกับอากาศเป็นสีแดง อาศัยตามชายฝั่งทะเลที่พื้นเป็นโคลน เช่น ชนิด Anadara granosa (Linn.)

น. ชื่อปลาทะเลทุกชนิดในสกุล Anodontostoma และ Nematalosa วงศ์ Clupeidae หัวเล็ก ปากเล็ก ลำตัวสั้น แบนข้าง ท้องเป็นสันแหลม เกล็ดที่สันท้องเป็นเหลี่ยมคมเรียงต่อกันคล้ายฟันเลื่อย พื้นลำตัวสีเงิน ขนาดยาวได้ถึง ๒๐ เซนติเมตร อยู่รวมกันเป็นฝูงเล็ก ๆ ตามชายฝั่งที่มีพื้นท้องทะเลเป็นโคลน, ตะเพียนนํ้าเค็ม ก็เรียก.

น. ชื่อกั้งขนาดกลางชนิด Acanthosquilla sirindhorn Naiyanetr ในวงศ์ Nannosquillidae ลำตัวค่อนข้างแบนสีเหลืองนวล มีแถบสีดำพาดขวางทุกปล้องตลอดความยาวลำตัวและแพนหาง ด้านบนของหางนูนเป็น ๓ ลอน แต่ละลอนมีหนาม ๔-๖ อัน ขุดรูอยู่ตามหาดทรายปนโคลน.

ก. สูบด้วยปาก เช่น ดูดนมแม่ ปลิงดูดเลือด, ทำให้เคลื่อนเข้าหาด้วยแรงอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น แม่เหล็กดูด โคลนดูด, โดยปริยายหมายถึงดึงไปจนหมด เช่น คาสิโนเป็นสถานที่ดูดทรัพย์ของนักพนัน.

(-แปฺลง) ก. ทำดินโคลนให้เป็นแอ่งสำหรับนอนเกลือก (ใช้แก่ควาย หมู), โดยปริยายหมายถึงลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น นอนตีแปลง

น. ชื่อเต่านํ้าจืดชนิด Siebenrockiella crassicollis (Gray)ในวงศ์ Emydidae หัวสีดำมีแต้มสีขาวที่ขมับ กระดองหลังสีดำกว่าเต่าชนิดอื่น ๆ อาศัยตามโคลนเลนบนพื้นท้องน้ำ, ดำแก้มขาว ก็เรียก.

น. ที่ดินที่ไถและคราดแล้วทำให้เป็นโคลนเป็นตมเพื่อตกกล้า เช่น ทำเทือกตกกล้า, ขี้เทือก ก็ว่า, โดยปริยายหมายถึงที่ซึ่งเปรอะเลอะเทอะเพราะยํ่ากันไปมา เช่น ยํ่าเป็นเทือก

น. เปือกตม, โคลน, โดยมากใช้ประกอบหน้าคำอื่น เช่น บงกช ว่า ของที่เกิดในเปือกตม คือ บัว.

(ปฺลัก) น. แอ่งที่เป็นโคลนเลน เช่น ปลักควาย.

น. ชื่องูหลามชนิด Python curtus Schlegel ในวงศ์ Pythonidae ตัวอ้วนสั้นสีแดงหรือส้ม มีลายดำ เหลือง และเทา อาศัยตามโพรงไม้โพรงดินริมน้ำหรือฝังตัวในโคลนใต้วัชพืชริมฝั่งน้ำ ตามปรกติไม่ขึ้นต้นไม้ หากินตามพื้นดิน โดยการเฝ้ารอเหยื่อ กินหนู นกน้ำ พบทางภาคใต้ของประเทศไทยและมาเลเซีย ไม่มีพิษ.

ก. เอาสิ่งที่มีลักษณะข้นเหลวเป็นต้นซัดลงไป เช่น เอาโคลนมาเปะที่กำแพง, โดยปริยายหมายถึง ทิ้งไว้ให้เป็นภาระของผู้อื่น เช่น เอาลูกมาเปะให้พี่สาวเลี้ยง.

น. ฟองหรือสิ่งที่เกิดเป็นฝ้าขึ้นจากโคลนตม.

ก. ติดสิ่งที่ทำให้เกิดสกปรก น่ารังเกียจ หรือไม่ต้องการ เช่น เปื้อนโคลน เปื้อนแกง เปื้อนเลือด.

(แปฺลง) น. ที่โล่งแห่งหนึ่ง ๆ เช่น คล้องช้างกลางแปลง, พื้นที่ที่กำหนดไว้แห่งหนึ่ง ๆ เช่น นาแปลงหนึ่ง, ที่เป็นแอ่งมีโคลนเลนซึ่งคนหรือสัตว์ทำขึ้น เช่น แปลงหมู แปลงควาย.

น. ชื่องูทะเลขนาดกลางชนิด Acrochordus granulatus Schneider ในวงศ์ Acrochordidae ยาวประมาณ ๑ เมตร ตัวสีเทามีลายสีเทาเข้มอมนํ้าเงิน ลักษณะนุ่มนิ่มเหมือนกองผ้าขี้ริ้ว อาศัยตามชายฝั่งทะเลที่เป็นโคลนมากกว่าทะเลนํ้าใส ไม่มีพิษ.

(เผฺละ) ว. เสียงอย่างเสียงสาดโคลน

น. ชื่อหอยทะเลกาบคู่ชนิด Pholas orientalis Gmelin ในวงศ์ Pholadidae เปลือกบางเปราะค่อนข้างยาว สีขาวคล้ำ ผิวขรุขระสามารถใช้เปลือกเจาะพื้นที่เป็นดินโคลนให้เป็นรูเพื่อผังตัวอยู่ได้, พิม พิมการัง หรือ พิมพการัง ก็เรียก.

ว. ลักษณะที่มีฟองมาก เช่น แกงบูดเป็นฟองฟอด ย่ำน้ำโคลนเป็นฟองฟอด.

ว. เสียงดังเช่นนั้น เช่น เสียงย่ำโคลนดังฟอดแฟด

ก. เหยียบหนัก ๆ ซํ้า ๆ เช่น ย่ำโคลน ย่ำเลน, เดินในลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น.

ก. ย่ำดินโคลนพื้นนาที่จะตกกล้าให้อ่อนเหลว, ย่ำเทือก ก็เรียก.

ก. ยํ่าดินโคลนพื้นนาที่จะตกกล้าให้อ่อนเหลว, ย่ำขี้เทือก ก็เรียก.

ก. หกล้มหกลุก เช่น ฝนตกหนักถนนเป็นโคลน เขาต้องวิ่งหนีฝนล้มลุกคลุกคลานไปตลอดทาง สะดุดตอไม้ล้มลุกคลุกคลาน, โดยปริยายหมายความว่า ซวดเซ, ไม่มั่นคง, ตั้งตัวไม่ติด, เช่น ชีวิตของเขาต้องล้มลุกคลุกคลานอยู่ตลอดเวลา เขาล้มลุกคลุกคลานมาหลายปีกว่าจะตั้งตัวได้.

ก. เอาเปลือกหรือผิวออกมาเป็นแผ่น ๆ เช่น ลอกหนังงู ลอกเปลือกปอกระเจา, กิริยาที่เปลือกหรือผิวหลุดออกเป็นแผ่น ๆ เช่น หนังลอก, ตักเอาโคลนหรือเลนเป็นต้นขึ้น เช่น ลอกคลอง ลอกท้องร่อง, ไสหรือแซะให้ลึกเป็นร่อง เช่น ลอกบัว ลอกท้องไม้

น. ชื่อหอยทะเลกาบคู่หลายชนิด ในวงศ์ Veneridae เปลือกเรียบ พื้นสีน้ำตาลอมเหลือง หรือเหลืองเข้ม มีลายเป็นเส้นหยักสีน้ำตาลหรือสีเทาเข้ม อาศัยตามพื้นที่เป็นทรายปนโคลน เช่น ชนิด Paphia undulata (Born). ใช้เป็นอาหาร.

ก. เคลื่อนที่ฝ่าเรื่อยเข้าไป เช่น ลุยน้ำ ลุยโคลน ลุยไฟ ลุยป่า ขับรถลุยเข้าไปในฝูงคน, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ลุยงานให้เสร็จภายในเวลาที่กำหนด หัวหน้าสั่งลูกน้องลุยฝ่ายตรงข้าม.

ว. เปื้อน เช่น เสื้อเลอะเขม่า หน้าเลอะหมึก, เปรอะไปด้วยสิ่งเปียก ๆ แฉะ ๆ มีลักษณะเละอย่างโคลนเลน เช่น ย่ำโคลนขึ้นบ้านเลอะหมด, เรี่ยรายกระจัดกระจายไปทั่วอย่างไม่มีระเบียบ เช่น วางข้าวของไว้เลอะเต็มห้อง, โดยปริยายหมายความว่า วุ่นวายสับสน เช่น เรื่องนี้ชักเลอะกันใหญ่ ผ้าดอกเลอะ

เหลวเป็นปลัก เช่น ฝนตกถนนเป็นโคลนเละ

ก. เอาอุ้งมือตักน้ำหรือของเหลวขึ้นมาค่อนข้างเร็ว เช่น ใช้มือวักน้ำกิน เอามือวักน้ำโคลนสาด, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น วักควัน.

(สะหฺลา-) น. เรียกลมที่พัดจากทิศตะวันตกเฉียงใต้ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือในปลายฤดูฝน ว่า ลมสลาตัน, เรียกลมพายุที่มีกำลังแรงจัดทุกชนิด เช่น ไต้ฝุ่น ไซโคลน ว่า ลมสลาตัน, โดยปริยายใช้เป็นความเปรียบเทียบหมายถึงอาการที่ไป มา หรือเกิดขึ้นรวดเร็วอย่างลมสลาตัน เช่น เวลาเขาโกรธอย่างกับลมสลาตัน.

ก. ซัดไป เช่น สาดน้ำ สาดโคลน สาดทราย, วักน้ำหรือตักน้ำซัดออกไปโดยแรง เช่น สาดน้ำรดแปลงผัก, ซัดหรือกระเซ็นเข้ามา เช่น ฝนสาด, ซัดหรือยิงอาวุธหรือกระสุนปืนทีละมาก ๆ เช่น สาดอาวุธเข้าหากัน สาดกระสุนเข้าใส่กัน

ก. ซุกไว้ใต้ เช่น หมกดิน หมกโคลน หมกทราย, หลบหน้า เช่น ไปหมกหัวอยู่ที่ไหน, ทิ้งสุม ๆ ไว้ เช่น เสื้อผ้าใช้แล้วอย่าหมกไว้

(หฺล่ม) น. ที่มีโคลนลึก, ที่ลุ่มด้วยโคลนลึก.

(หฺล่ม) ว. มีโคลนลึก, ลุ่มด้วยโคลนลึก.

น. ชื่อหอยทะเลกาบคู่หลายชนิด ในวงศ์ Solenidae เปลือกประกบกันเป็นรูปทรงกระบอก มีช่องเปิดทั้งด้านหน้าและด้านท้าย มีสีเขียว เขียวอมเหลือง น้ำตาลอมเหลือง ฝังตัวอยู่ใต้พื้นที่เป็นโคลน เช่น ชนิด Solen strictus Gould ดอนหอยหลอด จังหวัดสมุทรสงครามได้ชื่อเพราะมีหอยชนิดนี้ชุกชุม.

น. หลุมที่ตรงปากใช้โคลนหรือดินเหนียวทำให้ลื่นเพื่อให้ปลาเสือกตัวลงไป.