*ทะลาย*

น. ชื่อเรียกผลของต้นสำรอง.

ดู ชิงชี่.

น. ภาชนะเครื่องปั้นดินเผาหรือแก้วเป็นต้น รูปป้อม ๆ เตี้ย ๆ ขนาดเล็ก โดยมากปากแคบ ก้นสอบ, ลักษณนามเรียกทะลายของผลระกำหรือผลจาก เช่น ผลระกำกระปุกหนึ่ง ผลจาก ๒ กระปุก.

น. ชื่อปาล์มชนิด Nypa fruticans Wurmb ในวงศ์ Palmae ขึ้นเป็นกออยู่ตามริมฝั่งน้ำกร่อยในป่าชายเลน ใบใช้มุงหลังคาและกรุฝา ออกดอกเป็นช่อยาว ผลรวมเป็นทะลาย กินได้ เรียกว่า ลูกจาก

น. ชื่อปาล์มชนิด Arenga westerhoutiiGriff. ในวงศ์ Palmae ขึ้นตามป่าดิบชื้นทางภาคใต้ ใบด้านล่างเป็นคราบสีเทา ไม่ใคร่หักหรือพับ จั่นเป็นพวงห้อย ออกผลเป็นทะลายใหญ่, รังกับ รังไก่ หรือ หลังกับ ก็เรียก.

น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Capparis micracantha DC. ในวงศ์ Capparaceae สูง ๒-๔ เมตร มีหนามเล็กสั้น ๆ ขนาบโคนก้านใบข้างละอัน ดอกขาว โคนกลีบดอกสีเหลือง ใกล้โรยกลายเป็นสีม่วงแก่ ออกเป็นตับตามลำกิ่งเหนือง่ามใบตับละ ๒-๗ ดอก ผลกลม ๆ หรือรูปไข่ เมื่อสุกสีแดง ก้านผลยาว, กระโรกใหญ่ หรือ แส้ม้าทะลาย ก็เรียก.

น. เรียกแขนงของทะลายหมากหรือแขนงของรวงข้าว ว่า ตะแง้หมาก ตะแง้ข้าว, ระแง้ ก็เรียก.

(ตาน) น. ชื่อปาล์มชนิด Borassus flabellifer L. ในวงศ์ Palmae ใบใหญ่ ดอกแยกเพศ อยู่ต่างต้น ต้นเพศผู้ออกดอกเป็นงวง ต้นเพศเมียออกดอกเป็นช่อเดี่ยว ๆ ผลใหญ่กลมโตเป็นทะลาย ภายในผลมีเมล็ดเรียกว่าเต้า น้ำหวานที่ออกจากงวงของต้นเพศผู้ เรียกว่า น้ำตาลสด ใช้ทำน้ำตาลได้ ตอนหัวของผลอ่อน เรียกว่า หัวตาล ต้มแกงกินได้ เมื่อเต้ายังอ่อน เรียกว่า ลอนตาลหรือตาลเฉาะ เนื้อในนิยมกินสดหรือกินกับนํ้าเชื่อม จาวที่เกิดจากเมล็ดแก่ที่งอกแล้ว เรียกว่า จาวตาล เชื่อมกินได้, ตาลโตนด ก็เรียก

น. ชื่อปาล์มชนิด Arenga pinnata (Wurmb) Merr. ในวงศ์ Palmae ใบคล้ายใบมะพร้าว ด้านล่างมีนวลขาว จั่นเป็นพวงห้อย ให้นํ้าตาลอย่างมะพร้าว ออกผลเป็นทะลาย เนื้อในเมล็ดอ่อนเรียกว่า ลูกชิด เชื่อมกินได้.

น. ชื่อปาล์ม ๒ ชนิดในสกุล Caryota วงศ์ Palmae คือ ชนิด C. mitisLour. ขึ้นเป็นกอ, เต่าร้างแดง ก็เรียก และชนิด C. bacsonensis Magalon ต้นคล้ายหมาก ผลเป็นทะลาย, เต่ารั้ง หรือ หมากคัน ก็เรียก

ออกทีหลัง, มาทีหลัง, เช่น หมากทะลายน้อง มะพร้าวทะลายน้อง, คู่กับ ทะลายพี่

น. ชื่อมะพร้าวพันธุ์หนึ่ง ทะลายไม่แยกแขนง ผลมีจุกตอนปลาย, มะแพร้ว ก็เรียก.

น. เรียกแขนงของทะลายหมากหรือแขนงของรวงข้าว ว่า ระแง้หมาก ระแง้ข้าว, ตะแง้ ก็ว่า.

น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Scaphium scaphigerum (Wall. ex G. Don) Guib. et Planch. ในวงศ์ Sterculiaceae ผลแช่นํ้าแล้วพองเป็นวุ้น ใช้กินกับ นํ้าตาลและใช้ทำยาได้ เรียก พุงทะลาย.