*แตน*

ก. มีอารมณ์เสียหงุดหงิดบ่นว่าเกินกว่าเหตุ.

น. ขนมรังแตน. (ดู รังแตน ๒).

ก. ลงทุนมากแต่ได้ผลนิดหน่อย.

ก. เซ่น.

(ตั๊กกะ-) น. ชื่อแมลงหลายชนิด หลายสกุล และหลายวงศ์ ในอันดับ Orthoptera ลำตัวยาว มีขนาดต่าง ๆ กัน อาจมีปีกหรือไม่มีก็ได้ พวกที่มีปีกจะมี ๒ คู่ ปีกคู่หน้าค่อนข้างหนา ยาวและแคบ คู่หลังบางและกว้างพับอยู่ใต้ปีกคู่หน้า ปากเป็นชนิดกัดกิน ส่วนอกมีลักษณะต่างกันมาก อาจกว้างใหญ่ แคบ ยาว หรือสั้น ขาอาจเหมือนกันหมด หรือมีขาหน้าหรือขาหลังใหญ่กว่าคู่อื่น ๆ เช่น ตั๊กแตนผี [ Aularches miliaris (Linn.) ] ในวงศ์ Acrididae ตั๊กแตนตำข้าว เช่น ชนิด Hierodula membranaceusBurmeister ในวงศ์ Mantidae ตั๊กแตนใบไม้ เช่น ชนิด Phyllium pulcherifolium Serville ในวงศ์ Phasmidae และตั๊กแตนกิ่งไม้ เช่น ชนิด Eurycnema versirubra (Serville) ในวงศ์ Phasmidae.

ว. มีลักษณะที่ใสแจ๋ว.

ดูใน ตา ๒.

น. เทียนตาตั๊กแตน. (ดู เทียนตาตั๊กแตน ที่ เทียน ๓).

ก. แตกกระจาย, แตกไม่เป็นชิ้นเป็นอัน.

น. ชื่อแมลงประเภทเดียวกับต่อ แต่ขนาดเล็กกว่า ปรกติลำตัวยาวไม่เกิน ๑.๕ เซนติเมตร มีหลายวงศ์ เช่น แตนฝักบัว [ Icaria ferruginea (Fabricius) ] ทำรังรูปคล้ายฝักบัว, แตนลิ้นหมา (I. artifexSaussure) ทำรังห้อยย้อยลงมาคล้ายลิ้นหมา ในวงศ์ Vespidae นอกจากนี้ยังมีแตนในวงศ์อื่น ๆ อีก เช่น แตนหางธง แตนเบียน แตนเบียนฝอย.

น. ชื่อเรียกผลแก่แห้งของผักชีลาว ( Anethum graveolens L.) ในวงศ์ Umbelliferae ใช้เป็นเครื่องเทศได้.

(โปฺร-) น. ชื่อนิกายหนึ่งในคริสต์ศาสนา ไม่ยกย่องบูชาแม่พระและนักบุญ ถือว่าศาสนิกชนทุกคนเป็นพระและเป็นตัวแทนของพระเยซูเท่าเทียมกัน ไม่นิยมประดิษฐานรูปเคารพใด ๆ ไม่มีรูปพระเยซูถูกตรึงไม้กางเขน มีเฉพาะไม้กางเขนเท่านั้นเป็นสัญลักษณ์.

น. ลายที่มีรูปลักษณะคล้ายดาวจงกลหรือดอกบัวแย้ม เรียกว่า ลายดาวรังแตน ใช้ประดับเพดานหรือประตู

เรียกแหวนที่หัวมีทรงคล้ายรูปดอกบัวแย้ม ว่า แหวนรังแตน.

น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง คล้ายนางเล็ดแต่ไม่โรยนํ้าตาลเคี่ยว ทำด้วยข้าวเหนียวนึ่งแผ่เป็นแผ่นกลม ตากแห้ง ทอดนํ้ามันให้พอง มีรสเค็ม ๆ หวาน ๆ, ข้าวแตน ก็เรียก.

(ราดชะปะแตน) น. เสื้อนอกคอปิดมีกระดุม ๕ เม็ดกลัดตลอดอย่างเครื่องแบบปรกติขาวของข้าราชการ.

น. ชื่อสัตว์นํ้าไม่มีกระดูกสันหลังในชั้น Crustacea อันดับ Stomatopoda มีหลายวงศ์ ส่วนใหญ่อยู่ในวงศ์ Squillidae หายใจด้วยเหงือก ลำตัวแบนหรือกลม แบ่งเป็นปล้อง ๆ เปลือกที่หุ้มท่อนหัวและอกคลุมมาถึงอกปล้องที่ ๕ แต่ไม่ถึงปล้องที่ ๘ กรีมีลักษณะแบนราบ มี ๖ ขา, กั้งตั๊กแตน ก็เรียก.

ว. โง่, อ่อน, ไม่รู้เท่าทัน, ไม่มีไหวพริบ, เช่น ดุจตักแตนเต้นเห็นไฟ บมิใฝ่หนีไกล กำเลากำเลาะหวังเขญ (อนิรุทธ์).

(คฺริดตะจัก) น. ประชาคมที่เชื่อและรับพระเยซูเป็นพระผู้ไถ่บาป แบ่งเป็น ๓ นิกายใหญ่ ได้แก่ โรมันคาทอลิก โปรเตสแตนต์ และออร์ทอดอกซ์.

(คฺริดสะเตียน) น. ผู้นับถือคริสต์ศาสนานิกายโปรเตสแตนต์.

น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Anethum graveolens L. ในวงศ์ Umbelliferae ใบเป็นเส้นฝอย ๆ ใช้เป็นผัก ดอกเล็กเป็นช่อสีเหลือง ผลแก่แห้งรูปไข่แบน เรียก เทียนตาตั๊กแตน ใช้ทำยาได้.

ก. เอาอาหารเป็นต้นไปไหว้หรือสังเวยผีหรือเจ้า เช่น เซ่นผี เซ่นเจ้า, บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ วัก เป็น เซ่นวัก, ใช้ว่า เซ่นวักตั๊กแตน ก็มี, (ปาก) เอาเงินทองหรือสิ่งของไปให้ผู้ที่มีอำนาจเพื่อหวังประโยชน์ เช่น งานนี้ถ้าจะให้สำเร็จต้องมีของไปเซ่นหัวหน้าเสียก่อน.

ชื่อลายประดับเพดานเป็นดวง ๆ มีหลายชนิด เช่น ดาวจงกล ดาวรังแตน ดาวกระจาย.

น. คติความเชื่อในศาสนาคริสต์ที่ว่าพระบิดา พระบุตร และพระจิต (คาทอลิก) หรือ พระวิญญาณบริสุทธิ์ (โปรเตสแตนต์) เป็น ๓ บุคคลที่รวมเป็นหนึ่ง ซึ่งความจริงก็คือพระเป็นเจ้าองค์เดียวกันนั่นเอง.

น. ชื่อผ้าชนิดหนึ่ง ทอด้วยไหมควบกับเงินแล่งหรือทองแล่งจำนวนเท่ากัน, เรียกชื่อตามลักษณะของลาย เช่น ตาดลายคดกริช ตาดตาตั๊กแตน, ถ้ามีไหมปักทับลงไปอีกเป็นดอก ๆ เรียกว่า ตาดระกำไหม.

น. ชื่อเครื่องยาสมุนไพรจำพวกหนึ่ง ได้จากผลและเมล็ดแห้งของไม้ล้มลุก มีหลายชนิด คือ เทียนทั้ง ๕ ได้แก่ เทียนขาว เทียนข้าวเปลือก เทียนดำ เทียนแดง เทียนตาตั๊กแตน เทียนทั้ง ๗ เพิ่ม เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย์ เทียนทั้ง ๙ เพิ่ม เทียนตากบ เทียนเกล็ดหอย และยังมีเทียนพิเศษอีกหลายชนิด เช่น เทียนลวด เทียนขม เทียนแกลบ.

น. หมู่, พวก, หมวด, ใช้เกี่ยวกับศาสนา ในกรณีเช่นคณะนักบวชในศาสนาเดียวกัน ที่แยกออกไปเป็นพวก ๆ เช่น มหานิกาย ธรรมยุติกนิกาย นิกายโรมันคาทอลิก นิกายโปรเตสแตนต์

น. ชื่อตั๊กแตนชนิด Patanga succincta (Linn.) ในวงศ์ Acrididae ลำตัวยาว ๖-๗ เซนติเมตร กว้าง ๗-๘ มิลลิเมตร สีแตกต่างกันไปเป็นสีนํ้าตาล นํ้าตาลแก่ มีแถบสีครีมพาดจากหัวไปทางด้านหลังปล้องอกจนถึงปีก ขอบตาด้านหน้าและด้านหลังมีแถบสีครีมพาดยาวลงมา ปีกมีจุดและรอยด่างกระจายทั่วไป อาจพบอยู่เดี่ยว ๆ หรือเป็นฝูง กัดกินพืชต่าง ๆ.

น. ชื่อตั๊กแตนหนวดยาวหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Tettigoniidae ทำเสียงดังหวีดหวิวในเวลากลางคืนโดยใช้ปีกเสียดสีกัน มีทั้งชนิดที่มีปีกยาวคลุมลำตัว ลักษณะปีกเหมือนใบไม้ เมื่อเกาะเหมือนเอาใบไม้ ๒ ใบมาประกบกัน เช่น ชนิด Holochlora siamensis Karny และชนิดปีกสั้น เช่น ชนิด Eleandrus titan Karny.

น. ต่อแตน

น. แผงทำด้วยสักหลาดหรือกำมะหยี่ สำหรับติดคอเสื้อราชปะแตนซึ่งเป็นเครื่องแบบเอกชนที่ขอเข้าเฝ้า หรือเครื่องแบบนิสิตชายจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หรือเครื่องแบบนักเรียนโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัยเป็นต้น

แผงทำด้วยสักหลาดหรือกำมะหยี่ สำหรับติดคอเสื้อราชปะแตนซึ่งเป็นเครื่องแบบทางราชการ

น. ชื่อแมลงหลายชนิดในวงศ์ Formicidae ส่วนท้องปล้องที่ ๑ หรือปล้องที่ ๑ และปล้องที่ ๒ ที่ติดกับอกคอดกิ่ว ด้านหลังส่วนที่คอดมีโหนกนูน ลักษณะนี้ทำให้มดแตกต่างไปจากต่อ แตน และปลวก มีรูปร่าง ลักษณะ สี และกลิ่นแตกต่างกันตามชนิด เดินกันเป็นทางเพื่อขนอาหาร หรือย้ายรัง เป็นแมลงสังคม ทำรังอยู่เป็นกลุ่ม แบ่งชั้นวรรณะเป็นมดนางพญา มดผู้ และมดงาน มดงานเป็นมดเพศเมียที่เป็นหมันทำหน้าที่สร้างรัง เลี้ยงดูตัวอ่อน และหาอาหาร บางชนิดเมื่อถูกรบกวนจะป้องกันตัวโดยใช้อวัยวะต่อยปล่อยกรดหรือกัดให้เกิดแผลและปล่อยกรดออกมาทำให้เกิดอาการระคายเคืองหรือทำให้เจ็บปวดได้.

น. ชื่อตั๊กแตนหนวดยาวหลายชนิด หลายสกุล ในวงศ์ Tettigoniidae วัดจากหัวถึงปลายปีกยาวประมาณ ๑๐ เซนติเมตร ส่วนใหญ่สีเขียวหรือน้ำตาล เพศผู้มีด้านบนของโคนปีกคู่หน้าเป็นสันขรุขระ เมื่อสีกันทำให้เกิดเสียงกังวาน กินหญ้า เช่น ชนิด Mecopoda elongata (Linn).

น. ชื่อแตนชนิดหนึ่ง. (ดู แตน).