*นักโทษ*

น. บุคคลซึ่งถูกขังไว้ตามหมายจำคุกภายหลังคำพิพากษาถึงที่สุด.

(กฺลัง) น. คลัง คือ ไม้กระบอกที่ร้อยโซ่หรือเชือกสำหรับล่ามนักโทษ สัตว์ หรือเรือ.

น. เครื่องมือประหารชีวิตแบบหนึ่ง ประกอบด้วยใบมีดขนาดใหญ่ ด้านคมมีลักษณะเฉียง เลื่อนลงมาตามร่องเสาให้ตัดคอนักโทษ.

น. นักเลงผู้มีอิทธิพล, นักโทษหรือผู้กักขังที่มีอิทธิพล.

ขานรับเมื่อผู้ตรวจเรียกชื่อนักโทษทุกยาม เช่น ถ้าลักพระปล้นสดมลักช้างม้าเปนสัจให้จำ ๕ ประการไว้ในคุกให้ขานยาม (สามดวง).

เครื่องจองจำนักโทษ ทำด้วยไม้มีช่องสำหรับสอดมือหรือเท้าแล้วมีลิ่มตอกกำกับกันขื่อหลุด

ก. เอาเชือกหรือผ้าเป็นต้นผูกคอห้อยไว้บนที่สูงเช่นบนต้นไม้ ไม่ให้เท้าถึงพื้นเพื่อให้ตาย เป็นการประหารชีวิตนักโทษแบบหนึ่งของชาวตะวันตกบางประเทศ.

(คฺลัง) น. ไม้กระบอกที่ร้อยโซ่หรือเชือกสำหรับล่ามนักโทษ สัตว์ หรือเรือ, (โบ) กลัง.

น. เครื่องจำคอนักโทษ ทำด้วยไม้.

น. สถานที่คุมขังเชลยศึกหรือนักโทษทางการเมือง.

น. ที่ขังนักโทษ, เรือนจำ.

(ตฺรวน) น. เครื่องจองจำนักโทษชนิดหนึ่ง เป็นห่วงเหล็ก มีโซ่ล่ามถึงกัน ใช้สวมขานักโทษ.

(ตฺระ-) ก. เที่ยวตรวจตรา เป็นหน้าที่ของข้าราชการโบราณในกรมพระนครบาล เช่น พลตระเวน, พาไปทั่ว ๆ เพื่อประจาน ในความว่า นำนักโทษตระเวนไปทั่วเมือง, ใช้ว่า กระเวน ตะเวน หรือ ทะเวน ก็มี

น. คนที่ต้องพระราชอาญาลักษณะหนึ่ง เป็นนักโทษเกี่ยวหญ้าให้ช้างหลวงหรือม้าหลวงกิน

น. ที่คุมขังนักโทษ.

ทางสี่แยก เช่น จีงล่งชางออกใปยณทางตะแลงแกง (พงศ. ประเสริฐ), ต่อมาเลือนไปหมายถึงที่สำหรับฆ่านักโทษในสมัยโบราณ.

(ทันทะ-) น. สถานที่ควบคุมและฝึกอบรมนักโทษเด็ดขาดในขั้นต่อจากเรือนจำ.

(ปฺล่อย) ก. ทำให้ออกจากสิ่งที่ติดอยู่ ผูกอยู่ หรือข้องอยู่ เป็นต้น เช่น ปล่อยนักโทษ ปล่อยนก

น. เจ้าพนักงานผู้ควบคุมดูแลนักโทษ.

น. ผู้ควบคุมนักโทษ.

(พัดสะ-) น. ผู้บังคับการเรือนจำ, ผู้ปกครองนักโทษ.

(เพ็ดชะคาด) น. เจ้าหน้าที่ประหารชีวิตนักโทษที่ต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้ประหารชีวิต.

น. เพชฌฆาตที่ลงดาบประหารชีวิตนักโทษเป็นคนที่ ๒.

น. เพชฌฆาตที่ลงดาบประหารชีวิตนักโทษเป็นคนที่ ๓.

น. เพชฌฆาตที่ลงดาบประหารชีวิตนักโทษเป็นคนแรก

น. ที่ขังนักโทษและผู้ต้องหา.

ก. ประหารชีวิตด้วยการใช้ดาบฟันคอให้ขาด เช่น เพชฌฆาตลงดาบนักโทษ.

ก. เอาข้าวปลาอาหารเป็นต้นไปให้แก่ผู้ต้องหาหรือนักโทษ เช่น ถ้าติดตะรางใครจะส่งข้าวส่งน้ำให้ ญาติติดคุกเลยต้องส่งปิ่นโตให้เป็นประจำ.

น. เชือกผูกรั้งตรวนเพื่อให้นักโทษเดินสะดวกขึ้น เช่น มือถือสายหยกยกสะเทิน พลั้งเท้าก้าวเกินก็ล้มลง (ขุนช้างขุนแผน).

ก. สวม เช่น ใส่เสื้อ ใส่กางเกง, เอาไว้ข้างในภาชนะหรือสถานที่เป็นต้น เช่น กรอกน้ำใส่ขวด นำนักโทษไปใส่คุก, บรรทุก เช่น เอาสินค้าใส่รถ.