*ตุ๊*

น. ตัวตุ่น เช่น กระต่ายเต้นกระตุ่นขุด (บุณโณวาท).

ก. ใช้มือหรือสิ่งใด ๆ กระแทกเบา ๆ ให้รู้ตัว เช่น กระตุ้นม้า, โดยปริยายหมายความว่า เตือนหรือหนุน เช่น กระตุ้นให้รีบทำงาน, ช่วยเร่ง เช่น ใช้กระแสไฟฟ้ากระตุ้นหัวใจที่หยุดเต้นให้เต้นต่อไป.

ดู กลองชาตรี.

(กฺวาง-) น. ชื่อมณฑลหนึ่งในประเทศจีน, ชาวจีนในมณฑลนี้, เรียกภาษาของชาวจีนในมณฑลนี้ ว่า ภาษากวางตุ้ง.

(กฺวาง-) น. ชื่อผักกาดชนิดหนึ่ง เรียกว่า ผักกาดกวางตุ้ง หรือ ผักกวางตุ้ง. (ดู กาด ๑).

ก. ร้องกระแทกเสียงที่ริมหูคนอื่นว่า “กะตุ๊ก” จนหูอื้อ เป็นการล้อกันเล่น เรียกว่า กะตุ๊กที่หู หรือ กะตูกที่หู.

น. ไข่ที่ตีไข่แดงกับไข่ขาวให้เข้ากันแล้วนึ่ง.

ว. โง่ที่สุด เช่น เพราะโง่เง่าเต่าตุ่นพ่อคุณเอ๋ย ผู้ใดเลยจะประสงค์จำนงหมาย (นิ. ทวาราวดี).

น. อวัยวะส่วนที่เป็นปุ่มกลม ๆ ที่ข้อเท้าทั้ง ๒ ข้าง.

ดูใน ตา ๒.

น. ชื่อไม้ต้นชนิด Excoecaria agallocha L. ในวงศ์ Euphorbiaceae ยางมีพิษ กินทำให้ท้องเดิน เข้าตาทำให้ตาบอด, ตาตุ่มทะเล ก็เรียก.

ดู ตาตุ่ม ๒.

น. ชื่อไม้เถาชนิด Ficus pumilaL. ในวงศ์ Moraceae ใบเขียว กิ่งก้านแตกรากเกาะเลื้อย ใช้ปลูกประดับผนัง, ลิ้นเสือ ก็เรียก.

ชื่อไม้ล้มลุกขนาดเล็กชนิด Tridax procumbensL. ในวงศ์ Compositae ขึ้นทั่วไปตามที่รกร้าง ช่อดอกมีก้านยาว กลีบสีเหลืองนวล.

ชื่อไม้ล้มลุกอวบนํ้าชนิด Kalanchoe delagoensisEckl. et Zeyh . ในวงศ์ Crassulaceae เป็นไม้ปลูก, ตุ๊กแกใบกลม ก็เรียก.

ชื่อพืชใกล้เคียงเฟินขนาดเล็กชนิด Selaginella helferiWarb . ในวงศ์ Selaginellaceae ใบเป็นเกล็ดเล็ก ๆ มีกลุ่มอับสปอร์เป็นแท่งที่ปลายกิ่ง, หญ้าร้องไห้ ก็เรียก.

ชื่อเห็ดชนิด Schizophyllum communeFr. ในวงศ์ Schizophyllaceae ขึ้นตามเปลือกไม้ ดอกเห็ดรูปพัดขอบจักม้วนลง สีขาวอมเทาอ่อน ด้านล่างมีครีบสีนํ้าตาลเข้ม เนื้อเหนียว กินได้, เห็ดข้าวตอก ก็เรียก, ปักษ์ใต้เรียก เห็ดแครง.

ชื่อเห็ดชนิด Lopharia papyracea (Jungh.) Reid ในวงศ์ Stereaceae ขึ้นบนขอนไม้ ไม่มีก้าน เป็นแผ่นบางคล้ายกระดาษ สีนํ้าตาลหม่น กินได้ และใช้ทำยา, เห็ดจิก ก็เรียก.

ว. จํ้ามํ่า, ใช้ประกอบกับคำ อ้วน เป็น อ้วนตุ๊.

ว. อ้วนอุ้ยอ้าย.

น. พระภิกษุ.

น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Gekkonidae หัวโต ลำตัวยาว มีลายเป็นจุดสีต่าง ๆ กระจายอยู่ด้านบนของตัวเปลี่ยนสีได้ หางค่อนข้างยาว ตีนมีลักษณะพิเศษสามารถเกาะตามพื้นเรียบได้ ไข่กลมติดตามผนัง หลายชนิดร้องเสียงดัง ออกหากินในเวลากลางคืน ตุ๊กแกที่พบบ่อยตามบ้านเรือนและในป่า ได้แก่ ตุ๊กแกใหญ่ [ Gekko gecko (Linn.) ] บางชนิดร่อนตัวได้ ได้แก่ ตุ๊กแกบินหางเฟิน ( Ptychozoon lionatum Annandale), พายัพเรียก ต๊กโต, อีสานเรียก กับแก้.

ว. มีลวดลายเป็นดอกดวงเลอะเทอะ เช่น ผ้าลายตุ๊กแก ตัวลายเป็นตุ๊กแก.

ดู แค้.

ดู เก๋า.

ดู ตีนตุ๊กแก (๓).

(ตุ๊กกะ-) น. ของเล่นของเด็กซึ่งทำเป็นรูปคนหรือสัตว์เป็นต้น มักมีขนาดเล็กกว่าตัวจริง, ลักษณนามว่า ตัว

เงาที่ปรากฏเป็นรูปคนเล็ก ๆ เป็นต้น ในแววตา

ที่รับเพลาและข้อเสือเครื่องจักรเพื่อให้เที่ยง

ชื่อเสาที่ยันขื่อคัด

ตัวอย่างที่สมมุติขึ้นมาประกอบคำอธิบายหรือวินิจฉัยเป็นต้น เช่น ตั้งตุ๊กตามาดู.

น. ตุ๊กตาไม่มีขา ฐานโค้ง มีโลหะถ่วงอยู่ข้างในฐานเมื่อผลักให้ล้มแล้วจะกลับตั้งขึ้นมาได้เอง, โดยปริยายหมายถึงคนเจ็บไข้ที่ไม่ค่อยมีกำลังวังชา ประเดี๋ยวล้มนอน ประเดี๋ยวลุกนั่ง.

(-เสียกะบาน) น. ตุ๊กตาที่ใส่กระบะกาบกล้วยพร้อมทั้งเครื่องเซ่นผีแล้วนำไปวางไว้ที่ทางสามแพร่งหรือลอยนํ้า.

(ตุ๊กกะ-) น. ชื่อแร่ชนิดหนึ่งสีดำเหมือนนิล.

น. ชื่อเครื่องยาไทยชนิดหนึ่ง.

ว. อาการที่วัตถุเล็ก ๆ แกว่งไปแกว่งมา, ตุ้งติ้ง ก็ว่า.

(ตุ๊กกะ-) น. ของเล่นสำหรับเด็ก ทำเป็นรูปสัตว์หรือสัตว์ประหลาดต่าง ๆ ขนาดเล็กกว่าตัวจริง, ใช้เข้าคู่กับคำ ตุ๊กตา เป็น ตุ๊กตุ่นตุ๊กตา.

(ตุ๊กกะ-) ว. ไม่สลักสำคัญอะไร.

น. หม้อสูบกัญชาของโบราณ เลียนแบบหม้อสูบยาของชาวอาหรับ เช่น แล้วเชิญหม้อตุ้งก่าออกมาตั้ง นางนั่งเป่าชุดจุดถวาย ทรงศักดิ์ชักพลางทางยิ้มพราย โฉมฉายควั่นอ้อยคอยแก้คอ (ระเด่นลันได), สองแขกขยับตุ้งก่า จ้าหลิ่มยัดกัญชาไฟจุดเข้า (ขุนช้างขุนแผน).

น. ตุ้มหูชนิดหนึ่ง มีระย้าห้อย.

ว. มีกิริยาท่าทางกระชดกระช้อย, กระตุ้งกระติ้ง หรือ ดุ้งดิ้ง ก็ว่า

อาการที่วัตถุเล็ก ๆ แกว่งไปแกว่งมา, ตุ๊กติ๊ก ก็ว่า.

น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น หน้าทับพิเศษ.

น. เหล็กสำหรับเจาะรูหรือตอกกระดาษเป็นต้นให้เป็นลูกปลารูปต่าง ๆ เช่น กลม ดอกจิก.

น. ชื่อกกชนิด Schoenoplectus mucronatus (L.) Palla ในวงศ์ Cyperaceae ขึ้นเป็นกอ สีนํ้าตาลอ่อน ลำต้นเป็นสามเหลี่ยม, กกกลม ก็เรียก.

น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานชนิด Varanus dumerilii (Schlegel) ในวงศ์ Varanidae ลำตัวยาวสีนวลมีลายสีน้ำตาลเข้ม หัวสีน้ำตาล เมื่อยังเล็กหัวสีแดง ลำตัวสีดำสนิท อาศัยตามซอกหิน พบทางภาคใต้ของประเทศไทย.

น. ชื่อสัตว์ชนิดหนึ่ง เช่น ในบทดอกสร้อยสุภาษิตว่า “ตุ๊ดเอ๋ยตุ๊ดตู่ ในเรี่ยวในรูช่างอยู่ได้...”.

ดู แมลงช้าง ที่ แมลง.