*จัญไร*

ก. กระทำสิ่งที่ชั่วช้าไม่เป็นมงคลเพื่อความสนุกเป็นต้น.

(กาละกันนี, กานละกันนี, กาละกินี, กานละกินี) น. เสนียดจัญไร, ลักษณะที่เป็นอัปมงคล.

ว. ชั่วร้าย, เสนียดจัญไร.

(เกียดมุก) น. อมนุษย์บริวารพระศิวะ ทำเป็นรูปหน้ายักษ์ปนหน้าสิงห์ ตากลมถลน ไม่มีคาง ปากแสยะ ไม่มีขากรรไกรล่าง ไม่มีร่างกาย ไม่มีแขนขา เชื่อกันว่าเป็นเทพเจ้ารักษาธรณีประตู เป็นเครื่องป้องกันบ้านเรือน ขับไล่เสนียดจัญไร และคอยคุ้มครอง นับถือพระศิวะ มักทำเป็นลวดลายแกะสลักหรือปูนปั้น เช่นที่ทับหลังปราสาทหินบางแห่ง ตามซุ้มปรางค์หรือเจดีย์ และที่ฐานพระพุทธรูป, กาฬมุข หรือ หน้ากาฬ ก็เรียก.

ว. เลวทราม, เป็นเสนียด, ไม่เป็นมงคล, จัญไร ก็ว่า.

ก. เผา เช่น ธานยเทาะห์ ชื่อพระราชพิธีเผาฟางและซังข้าวเพื่อกันอุบาทว์จัญไร ทำในเดือน ๓ (นางนพมาศ).

ก. ทำพิธีขับไล่ผี, โดยปริยายหมายถึง ขับไล่อัปรีย์จัญไรให้พ้นไป.

ก. พลอยเหลวไหลไปด้วยกัน, มักใช้เข้าคู่กับ คนจัญไรมาพบกัน ว่า ฝนตกขี้หมูไหล คนจัญไรมาพบกัน.

น. ชื่อพราหมณ์พวกหนึ่ง มีหน้าที่ทำพิธีเกี่ยวกับช้างและปัดเสนียดจัญไร.

น. การบูชาไฟเพื่อกำจัดเสนียดจัญไร.

(สานติกะ-) ว. ที่กำจัดเสนียดจัญไร.

(สะเหฺนียด) ว. จัญไร, อัปมงคล, เช่น อย่าทำตัวเป็นเสนียดแผ่นดิน.

(อับปฺรี) ว. ระยำ, จัญไร, เลวทราม, ตํ่าช้า, ชั่วช้า, ไม่เป็นมงคล.

ว. อัปรีย์, จัญไร, ไม่เป็นมงคล.