*ลูกกลม*

ชื่อหมวกแบบโบราณอย่างหนึ่ง มีรูปร่างคล้ายโอคว่ำ ทำด้วยผ้า ริมหมวกประดับด้วยผ้าตัดเย็บเป็นกลีบคล้ายกลีบดอกลำดวนโดยรอบ บนยอดหมวกติดลูกกลมคล้ายลูกแก้วหุ้มผ้า พื้นหมวกมีทั้งสีแดงและสีเขียว สำหรับพนักงานกรมกลองชนะสวมสำหรับงานราชพิธี เรียกว่า หมวกกลีบลำดวน.

น. กีฬาชนิดหนึ่ง ใช้ไม้ตีลูกกลมผ่านพื้นที่ขวางกั้นที่เตรียมไว้ให้มีลักษณะต่าง ๆ กัน เช่น เป็นหลุมทราย บ่อนํ้า ให้ไปลงหลุมที่กำหนด.

(ขฺลุบ) น. ลูกคลี, ลูกกลม ๆ สำหรับเล่นแข่งขัน, ใช้เป็น คลุบ ก็มี

น. ของเล่นอย่างหนึ่งเป็นลูกกลม ๆ มีเดือยใช้ปั่นให้หมุนด้วยมือหรือด้วยเชือก เรียกว่า ลูกข่าง

(คฺลี) น. ลูกกลม เช่น เล่นคลี โยนคลี, การเล่นแข่งขันอย่างหนึ่ง ผู้เล่นขี่ม้าตีลูกกลมด้วยไม้ เช่น ให้พระยาสามนต์คนดี มาตีคลีพนันในสนาม (สังข์ทอง)

การเล่นแข่งขันอย่างหนึ่งแต่ละฝ่ายใช้ไม้ตีลูกกลมซึ่งทำด้วยไม้ขนาดลูกมะนาวหรือโตกว่าเล็กน้อย ฝ่ายที่ตีลูกไปสู่ที่หมายทางฝ่ายของตนได้ก่อนเป็นฝ่ายชนะ

การเล่นลูกกลมด้วยลีลาเยื้องกรายเพื่อบูชาเทพเจ้า เช่น นางเริ่มเดาะคลีบูชาพระศรีเทวี (กามนิต).

(โคน) น. ลูกกลม เช่น โคลคลี.

น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Diospyros decandra Lour. ในวงศ์ Ebenaceae ผลสุกสีเหลือง หอม กินได้, ชนิดลูกกลมแป้นกลางบุ๋ม ไม่มีเมล็ด เรียก ลูกจันอิน, ชนิดลูกกลมรี มีเมล็ด เรียก ลูกจันโอ.

น. การเล่นพื้นเมืองอย่างหนึ่ง นิยมเล่นในเทศกาล เช่นสงกรานต์ มีผู้เล่นหลายคน แบ่งออกเป็น ๒ ฝ่าย ชายฝ่ายหนึ่ง หญิงฝ่ายหนึ่ง ยืนหันหน้าเข้าหากัน ห่างพอที่จะใช้ลูกช่วงที่ทำด้วยผ้าขาวม้าเป็นต้นม้วนเป็นลูกกลม ๆ ผูกให้แน่นโยนหรือปาใส่กัน ถ้าฝ่ายใดรับได้แล้วปาไปถูกคนใดคนหนึ่งของฝ่ายตรงข้าม ฝ่ายที่ถูกปาเป็นฝ่ายแพ้ มี ๓ ชนิด คือ ช่วงรำ ผู้แพ้ต้องออกไปรำ ช่วงใช้ ผู้แพ้ต้องไปอยู่อีกข้างหนึ่ง และช่วงขี้ข้า ผู้แพ้ต้องให้อีกฝ่ายหนึ่งขี่หลัง.

น. ของกินอย่างหนึ่งของจีน ทำด้วยแป้งสาลีปั้นเป็นลูกกลม ข้างในใส่ไส้ นึ่งให้สุก มีทั้งไส้หวานและไส้เค็ม.

น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวปั้นเป็นลูกกลม ๆ ถ้าใส่ไส้นํ้าตาลปึกตัดเป็นก้อนสี่เหลี่ยมหรือไส้หน้ากระฉีก ต้มให้สุก แล้วคลุกมะพร้าวขูด เรียกว่า ขนมต้มขาว, ถ้าต้มเคี่ยวกับนํ้าตาลปึกและมะพร้าวอย่างหน้ากระฉีก เรียกว่า ขนมต้มแดง.

(-กฺร้อ) น. ลูกกลมสานด้วยหวายเป็นต้นเป็นตา ๆ สำหรับเตะ

ลูกกลม ๆ ที่ถักด้วยหวายแล้วยัดด้วยกาบมะพร้าวเป็นต้น แขวนไว้ข้างเรือเพื่อกันกระแทก เรียกว่า ลูกตะเพรา.

น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยไข่แดงประสมแป้งเล็กน้อย หยอดเป็นลูกกลม ๆ อย่างหยดนํ้าในนํ้าเชื่อมเดือด ๆ, ลักษณนามว่า ลูก.

น. ลูกกลมทำด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น หนัง ยาง พลาสติก ภายในมีลมอัด ใช้ในการเล่นกีฬาเป็นต้น, ลูกบอล ก็เรียก.

น. ลูกกลมขนาดใหญ่บรรจุแก๊สที่เบากว่าอากาศ ทำให้ลอยได้ ใช้ประโยชน์ในกิจการบางอย่าง เช่น ตรวจลมชั้นบน, ใช้ว่า บอลลูน ก็มี.

น. ชื่อกีฬาในร่มอย่างหนึ่ง เล่นบนโต๊ะรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าปูสักหลาด มีหลุมกรุตาข่าย ๖ หลุมที่มุมทั้ง ๔ และตรงกลางด้านยาว ผู้เล่นใช้ไม้ยาวซึ่งเรียกว่า คิว แทงลูกกลม ๓ ลูก ลูกสีขาว ๒ ลูก ลูกสีแดง ๑ ลูก ให้ได้แต้มตามกติกา.

ว. เรียกผ้าที่ห่อเครื่องยาผูกเป็นลูกกลม ๆ อังไฟแล้วนาบหรือคลึงบริเวณที่ปวด ว่า ลูกประคบ.

น. ลูกกลม ๆ ที่ร้อยเป็นพวงสำหรับเป็นเครื่องหมายการนับในเวลาบริกรรมภาวนาหรือสำหรับใช้เป็นเครื่องราง, เรียกเครื่องประดับที่ทำด้วยทองคำเป็นต้นมีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น.

น. เครื่องประดับสำหรับผูกข้อมือ มักทำเป็นลูกกลม ๆ หรือเป็นกลีบอย่างลูกมะยม หรือเป็นเหลี่ยมเป็นต้น สลักเป็นลวดลาย เดิมมีสีแดง ๆ, ลูกประหล่ำ หรือ ปะวะหล่ำ ก็เรียก.

(-หฺล่ำ) น. เครื่องประดับสำหรับผูกข้อมือ มักทำเป็นลูกกลม ๆ หรือเป็นกลีบอย่างลูกมะยม หรือเป็นเหลี่ยมเป็นต้น สลักเป็นลวดลาย เดิมมีสีแดง ๆ, ประหล่ำ หรือ ลูกประหล่ำ ก็เรียก.

น. ชื่อกีฬาชนิดหนึ่ง ผู้เล่นใช้ไม้แบนตีลูกกลม ๆ ซึ่งทำด้วยเซลลูลอยด์ข้ามตาข่ายที่ขึงอยู่บนโต๊ะสี่เหลี่ยมโต้กันไปมาทำนองเทนนิส, เรียกลูกกลม ๆ ซึ่งทำด้วยเซลลูลอยด์ที่ใช้เล่นปิงปอง ว่า ลูกปิงปอง.

น. การเล่นแข่งขันอย่างหนึ่ง โดยขี่ม้าตีลูกกลมด้วยไม้.

น. ชื่อกีฬาชนิดหนึ่ง แบ่งผู้เล่นเป็น ๒ ฝ่าย ฝ่ายละ ๑๑ คน รวมทั้งผู้รักษาประตู ผู้เล่นแต่ละฝ่ายต้องเตะลูกบอลให้เข้าประตูของฝ่ายตรงข้าม ฝ่ายที่ได้ประตูมากกว่าจะเป็นฝ่ายชนะ, เรียกลูกกลมทำด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น หนัง ยาง พลาสติก ภายในมีลมอัด ใช้ในการเล่นฟุตบอล ว่า ลูกฟุตบอล.

น. ไม้ที่ใช้แทงลูกกลมสีต่าง ๆ ในกีฬาบิลเลียดหรือสนุกเกอร์.

น. ชื่อการพนันชนิดหนึ่ง เจ้ามือใช้ลูกงากลมใส่ในวงล้อที่หมุนอย่างเร็ว วงล้อนั้นแบ่งเป็นช่อง ๆ สีแดงสลับดำ มีเลขกำกับทุกช่อง ผู้เล่นจะต้องแทงว่าลูกกลมนั้นจะตกที่ช่องใด โดยจะแทงแต่ละหมายเลขหรือจะแทงเป็นกลุ่ม เช่น กลุ่มเลข คู่–คี่ กลุ่มเลข สูง–ตํ่า หรือจะแทงสีก็ได้.

น.เรียกสิ่งที่กลึงเป็นรูปกลม ๆ ตามหัวเม็ดและขาโต๊ะเป็นต้น, ลูกกลม ๆ ทำด้วยแก้ว คล้ายลูกหิน แต่เล็กกว่า, ลูกกลมทำด้วยแก้ว มีขนาดต่าง ๆ กัน หมอดูใช้ในการทำนายโชคชะตา

น. ของเล่นอย่างหนึ่งเป็นลูกกลม ๆ มีเดือยใช้ปั่นให้หมุนด้วยมือหรือด้วยเชือก.

น. เครื่องประดับเป็นลูกกลม ๆ เป็นต้น ใช้คั่นระหว่างตะกรุดหรือลูกประคำ.

น. เครื่องคำนวณเลขของจีน ทำด้วยไม้เป็นต้น เป็นลูกกลม ๆ ร้อยใส่ไว้ในราง.

เรียกผ้าที่ม้วนหรือห่อหญ้าเป็นต้นให้เป็นลูกกลมสำหรับใช้ในการเล่นช่วงชัย.

น. เนื้อปลาหรือเนื้อวัวเป็นต้นที่โขลกทำเป็นลูกกลม ๆ แล้วลวกสำหรับทำของกิน.

น. ลูกกลม ๆ ที่ถักด้วยหวายแล้วยัดด้วยกาบมะพร้าวเป็นต้น แขวนไว้ข้างเรือเพื่อกันกระแทก.

น. ไม้หรือเหล็กยาว ๆ มีลูกกลมข้างปลาย ใช้สำหรับเป็นอาวุธ หรือสายเชือกมีตุ้มเหล็กหรือทองเหลืองถ่วงสำหรับชั่งของเพื่อคิดนํ้าหนัก, ตุ้มนาฬิกาที่ถ่วงให้จักรนาฬิกาเดินพอเหมาะกับเวลา

น. ลูกกลมทำด้วยเหล็ก ใช้ในการเล่นกรีฑาทุ่มน้ำหนัก.

น. ลูกกลมทำด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่นหนัง ยาง พลาสติก ภายในมีลมอัด ใช้ในการเล่นกีฬาเป็นต้น, บอล ก็ว่า.

น. ลูกกลมขนาดใหญ่บรรจุแก๊สที่เบากว่าอากาศทำให้ลอยได้ ใช้ประโยชน์ในกิจการบางอย่าง เช่น ตรวจลมชั้นบน, ลูกบอลลูน บัลลูน หรือ บอลลูน ก็ว่า.

น. อุปกรณ์สำหรับจับบิดเพื่อปิดเปิดประตูหน้าต่าง เดิมทำเป็นลูกกลม ๆ

น. ผ้าห่อเครื่องยาผูกเป็นลูกกลม ๆ ใช้อังไฟนาบหรือกดคลึงตามร่างกายตรงบริเวณที่ปวดหรือโนเป็นต้น.

น. เครื่องประดับสำหรับผูกข้อมือ มักทำเป็นลูกกลม ๆ หรือเป็นกลีบอย่างลูกมะยม หรือเป็นเหลี่ยมเป็นต้น สลักเป็นลวดลาย เดิมมีสีแดง ๆ, ประหลํ่า หรือ ปะวะหล่ำ ก็เรียก.

น. ลูกกลมทำด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น หนัง ยาง พลาสติก ภายในมีลมอัด ใช้ในการเล่นฟุตบอล.

น. ลูกกลมทำด้วยหินเป็นต้นสำหรับเด็กเล่น.

น. สารอินทรีย์ ลักษณะเป็นของแข็ง สีขาว ทำเป็นลูกกลม มีกลิ่นไม่ชวนดม ใช้ใส่ตู้หนังสือเป็นต้นเพื่อกันแมลงบางชนิด.

น. ลูกกลม ๆ ทำด้วยของต่าง ๆ ใช้อมเป็นเครื่องราง

(สะนุก-) น. ชื่อกีฬาในร่มชนิดหนึ่งเล่นบนโต๊ะบิลเลียด ผู้เล่นใช้ไม้แทงลูกเรียกว่า ไม้คิว แทงลูกกลมสีขาวให้กระทบลูกกลมสีต่าง ๆ ซึ่งมีลูกแดง ๑๕ ลูก ลูกดำ ชมพู นํ้าเงิน นํ้าตาล เขียว และเหลือง อีกอย่างละ ๑ ลูก ให้ลงหลุมทีละลูกตามที่กำหนดไว้ในกติกา หรือทำให้คู่ต่อสู้ไม่สามารถแทงลูกสีขาวให้กระทบกับลูกที่ต้องถูกกระทบได้ ซึ่งเรียกว่า ทำสนุก.

น. หมวกแบบโบราณอย่างหนึ่ง มีรูปทรงคล้ายโอคว่ำ ทำด้วยผ้า ริมหมวกประดับด้วยผ้าตัดเย็บเป็นกลีบคล้ายกลีบดอกลำดวนโดยรอบ บนยอดหมวกติดลูกกลมคล้ายลูกแก้วหุ้มผ้า พื้นหมวกมีทั้งสีแดงและสีเขียว สำหรับพนักงานกรมกลองชนะสวมสำหรับงานราชพิธี.

น. ชื่อลูกจันชนิดหนึ่ง ลูกกลมแป้นกลางบุ๋ม ไม่มีเมล็ด เรียกว่า ลูกจันอิน. (ดู จัน).