*กนก*

ก. ปล่อยให้เป็นอิสระ, ไม่เอาผิด, ปล่อยให้พ้นจากความผูกพัน, ปล่อยนกปล่อยกา ก็ว่า.

น. ชื่อดาวฤกษ์บูรพาษาฒ

ชื่อหินสำหรับใช้นกสับให้เป็นประกาย.

น. เรียกปากที่เป็นแผลเปื่อยขาว ๆ เหลือง ๆ ที่มุมปากว่า ปากนกกระจอก.

น. ชื่อคีมชนิดหนึ่ง ปากมีลักษณะโค้งเข้าหากันคล้ายปากนกแก้ว ใช้ถอนตะปู เรียกว่า คีมปากนกแก้ว.

น. ส่วนของหลังคาที่อยู่ใต้จั่ว.

ก. ทำให้ลูกพลัดพรากจากพ่อแม่.

น. หินเหล็กไฟที่ใช้ติดกับปลายเครื่องสับของปืนโบราณบางชนิดเพื่อสับแก๊ปปืนให้เกิดประกายไฟ, หินปากนก ก็เรียก.

น. หินเหล็กไฟที่ใช้ติดกับปลายเครื่องสับของปืนโบราณบางชนิดเพื่อสับแก๊ปปืนให้เกิดประกายไฟ, ศิลาปากนก ก็เรียก.

ก. มัว, คอย, เฝ้า, เช่น จะกนกินแต่นํ้าตาอนาทร (นิ. ลอนดอน).

(-หฺนก) น. ทองคำ. (ไตรภูมิ). (ดู กนก).

น. ชื่อนกชนิดหนึ่ง, สันนิษฐานว่าในสมัยโบราณบางถิ่นอาจใช้เรียกนกชนิดหนึ่ง แต่ปัจจุบันไม่ปรากฏว่ามีใช้, เช่น กระสังกระสาสาว กระสันจับกระลับดู (เสือโค).

น. ชื่อลายไทยประเภทหนึ่ง ใช้ผูกเขียนเป็นลวดลาย มีทั้งระบายสี ปิดทองรดนํ้า ปั้น หรือแกะสลักเป็นต้น มีหลายแบบ เช่น กระหนกเปลว กระหนกก้านขด กระหนกเครือ, เขียนเป็น กนก ก็มี.

ว. ดังมากอย่างเสียงในที่จำกัดเช่นในโบสถ์, ดังไปได้ไกล เช่น เขาตะโกนก้องมาจากที่สูง.

น. ชื่อนกชนิดหนึ่งในจำพวกนกเค้า เรียกว่า นกกุ๊ก.

ว. รุ่งเรือง, สุกใส, เช่น กุก่องกนกมี (สมุทรโฆษ).

น. ชื่อสัตว์ปีกจำพวกนก มีหลายวงศ์ บินได้ในระยะสั้น หากินตามพื้นดิน ตกไข่ก่อนแล้วจึงฟักออกเป็นตัว ตัวผู้หงอนใหญ่และเดือยยาว ตัวเมียหงอนเล็กไม่มีเดือย เช่น ไก่ป่า ไก่ต๊อก ไก่ฟ้า

น. ชื่อที่ชาวบ้านเรียกนกที่อาศัยตามทุ่งนาหลายชนิด เช่น คุ่มสี [ Coturnix chinensis (Linn.) ] และนกอื่น ๆ หลายชนิด ในวงศ์ Rallidae เช่น กวัก [ Amaurornis phoenicurus (Pennant) ] อีล้ำ [ Gallinula choropus (Linn.) ] อีลุ้ม [ Gallicrex cinerea (Gmelin) ].

น. ขื่อด้านสกัดหัวท้ายสำหรับรับหน้าจั่วและติดกลอนปีกนก.

น. แกนกลางระหว่างช่องจมูก.

น. ไข้ที่มีอาการสั่นเทิ้มชักกระตุกและเพ้อ เช่น ไข้สันนิบาตลูกนก ไข้สันนิบาตหน้าเพลิง.

น. ส่วนของหลังคาอาคารสถาปัตยกรรมไทย เฉพาะตอนที่ยื่นพ้นผนังอาคารออกไปยังขอบหลังคา, ถ้าส่วนที่ยื่นนั้นอยู่ตรงหน้าจั่ว เรียก ไขราหน้าจั่ว, ถ้าอยู่ปลายหน้าบัน เรียก ไขราหน้าบัน, ถ้าเป็นหลังคาปีกนก เรียก ไขราปีกนก, ถ้าเป็นหลังคาบังสาดตามขนาดยาวของเต้า เรียก ไขราจันทันเต้า หรือ ไขราเต้า.

(คฺรึน) น. ชื่อเครื่องดักนกและไก่ทำเป็นบ่วง, ครืน ก็เรียก.

น. ชื่อปืนเล็กยาวอย่างโบราณ มีนกเป็นเหล็กคาบหินเหล็กไฟหรือหินปากนกสับลงกับเหล็กให้เป็นประกายติดดินหู.

น. อุปกรณ์ประกอบที่อยู่ใต้พื้นรถยนต์ เช่น สลัก ลูกหมาก คันส่ง แหนบ ล้อ คานปีกนก, เครื่องล่าง ก็ว่า.

น. อุปกรณ์ประกอบที่อยู่ใต้พื้นรถยนต์ เช่น สลัก ลูกหมาก คันส่ง แหนบ ล้อ คานปีกนก, เครื่องช่วงล่าง ก็ว่า.

ว. งอลงอย่างปากนกแก้ว.

น. ปลายหรือที่สุดที่มีลักษณะโค้งหรืองุ้มลง เช่น จะงอยปากนกแก้ว จะงอยบ่า, ราชาศัพท์เรียก จะงอยบ่า ว่า พระอังสกุฏ.

น. กุหลาบ เช่น งามฉวีคือชวาน่าใคร่ (กนกนคร).

น. ตัวไม้หน้าสี่เหลี่ยมแบน ติดอยู่ใต้แปหัวเสา เพื่อรับไม้กลอนของหลังคาปีกนก.

ว. เสียงนกร้องจอแจ, บางทีเขียนเป็น ซซอเซีย ก็มี เช่น นกจอกนกจาบมีทงงนกจิบ เยียซซิบซซอเซีย (ม. คำหลวง มหาพน).

ว. เสียงเช่นเสียงนกเล็ก ๆ ร้อง, บางทีเขียนเป็น ซซิบ ก็มี เช่น นกจอกนกจาบมีทงงนกจิบ เยียซซิบซซอเซีย (ม. คำหลวง มหาพน).

ก. คอยตรงเส้นทางที่ผู้ต้องการพบจะผ่านมา เช่น ดักพบ ดักทำร้าย, วางเครื่องมือสำหรับจับสัตว์มีกับ แร้ว เป็นต้น ตรงทางที่สัตว์จะผ่านมา เพื่อให้สัตว์เข้ามาติด เช่น ดักไก่ ดักนก.

(ตะระนี) น. เรือ เช่น เห็นนางนวลศรีมีโฉม ดังโสมส่องหล้าราศี เนาเรือเหนือสรัสปัทมี ตรณีจันทร์นวลชวนชม (กนกนคร).

น. ยางไม้ที่ประสมกับสิ่งอื่น แล้วทำให้เหนียวสำหรับดักนกเป็นต้น.

น. โบราณเรียกนกยางชนิดหนึ่ง ว่า ยางทอก

น. ชื่อนกชนิดหนึ่งในจำพวกนกทึดทือ, เท้งทูด ก็ว่า.

น. ชื่อเรือชนิดหนึ่ง รูปร่างคล้ายเรือกำปั่น ตอนหัวหนาและงุ้มเป็นปากนก ท้ายเรือปาดลงเป็นรูปแตงโม มีเสาหัวและเสากลางสำหรับชักใบ กลางลำมีเก๋ง ท้ายเรือมีบาหลีรูปกลม และมีแคร่รอบบาหลีท้าย หัวเรือไม่เจาะรูสมอ, ชื่อเรือต่อชนิดหนึ่ง หัวท้ายทู่อย่างเรือที่ใช้หนุนเรือนแพ.

เรียกปากที่มีแผลเปื่อยที่มุมปาก ว่า ปากนกกระจอก.

(-พาสานหะ, -พาสานละหะ, บุระพะอาสาด, บุบพะอาสาด, ปุระพะสาด) น. ดาวฤกษ์ที่ ๒๐ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปปากนกหรือช้างพลาย, ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้ ก็เรียก.

(-อาสาด, บุบพาสานหะ, บุบพาสานละหะ, ปุระพะสาด) น. ดาวฤกษ์ที่ ๒๐ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปปากนกหรือช้างพลาย, ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้ ก็เรียก.

ชื่อพรรณไม้ในกลุ่มพืชเมล็ดเปลือยหลายชนิดในสกุล Cycas วงศ์ Cycadaceae เป็นไม้ต้น ลำต้นรูปทรงกระบอก สีดำขรุขระ ใบเล็กยาวเรียงถี่ ๆ บนแกนกลาง เช่น ปรงญี่ปุ่น ( C. revolutaThunb.) ใบใช้ทำพวงหรีด ปรงเขา ( C. pectinataGriff.).

ก. ปล่อยให้เป็นอิสระ, ไม่เอาผิด, ปล่อยให้พ้นจากความผูกพัน, ปล่อยลูกนกลูกกา ก็ว่า.

น. ชื่อไม้ล้มลุกมีเหง้าชนิด Strelitzia reginae Banks ex Dryand. ในวงศ์ Strelitziaceae ใบเรียงสลับซ้อนกันเป็นแผง ดอกสีนํ้าเงิน มีกาบสีส้มรูปคล้ายปีกนกหุ้มอยู่.

(ปุระพะ-, บุระพะ-, บุบพะ-, บุบพาสานหะ, บุบพาสานละหะ) น. ดาวฤกษ์ที่ ๒๐ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปปากนกหรือช้างพลาย, ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้ ก็เรียก.

น. ชื่อสัตว์ปีกจำพวกนกขนาดเล็กถึงขนาดใหญ่ มีหลายวงศ์ ปากแบน ตัวมีหลายสี เช่น นํ้าตาล ขาว เขียว ขนาดเล็กกว่าห่าน มีพังผืดนิ้วแบบตีนพัดและตีนกลีบช่วยในการว่ายนํ้า ว่ายนํ้าเก่ง กินปลา พืชนํ้า และสัตว์เล็ก ๆ เฉพาะเป็ดที่เลี้ยงตามบ้านมีต้นตระกูลมาจากเป็ดหัวเขียว ( Anas platyrhynchosLinn.) ในวงศ์ Anatidae.

น. ชื่อนกยางขนาดเล็กชนิด Egretta garzetta (Linn.) ในวงศ์ Ardeidae แตกต่างจากนกยางชนิดอื่นคือ ปากและแข้งสีดำ ตีนสีเหลือง.

(พฺราก) ก. ทำให้จากไป, พาไปเสียจาก, ทำให้แยกออกจากกัน, (มักใช้เกี่ยวกับความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดของคนหรือของสัตว์บางชนิด) เช่น พรากลูกออกจากอกแม่ พรากลูกนกลูกกา