วาน ๑

ช่องที่เจาะบากกงเรือเพื่อให้นํ้าเดิน เรียกว่า ช่องวาน.

น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Amomum testaceum Ridl. ในวงศ์ Zingiberaceae ชอบขึ้นในป่าดิบชื้นตามภูมิประเทศที่เป็นเขาทางจันทบุรีและตราด ผลค่อนข้างกลม สีนวล มี ๓ พู มีกลิ่นหอมฉุน ใช้ปรุงอาหารและทำยา.

ชื่อเรียกใบของไม้ต้นชนิด Laurus nobilis L. ในวงศ์ Lauraceae กลิ่นคล้ายกระวาน ใช้เป็นเครื่องเทศและแต่งกลิ่นยา.

(ขฺวาน) น. เครื่องมือสำหรับตัด ฟัน ผ่า ถากไม้ ทำด้วยเหล็กมีสันหนาใหญ่, ถ้าบ้องที่หัวบิดได้ สำหรับตัดและถาก เรียกว่า ขวานโยน ขวานปูลู หรือ ขวานปุลู, ถ้าด้ามสั้น สันหนา มีบ้องยาวตามสัน เป็นเครื่องมือของช่างไม้ ใช้ตัด ถาก ฟัน เรียกว่า ขวานหมู, ถ้าด้ามยาว ใบขวานใหญ่ เรียกว่า ขวานผ่าฟืน

หมอนที่ทำหน้าตัดเป็นรูปสามเหลี่ยมคล้ายขวาน ใช้อิง เรียกว่า หมอนขวาน.

น. ชื่อแกงเผ็ดที่ใช้พริกขี้หนูสดแทนพริกแห้ง.

ดูใน เขียว ๒.

น. ตาที่มีเสน่ห์ชวนให้รัก, ตาแสดงความรัก.

ดูใน ตา ๒.

ว. มีรสอย่างรสนํ้าตาล

เพราะ เช่น หวานหู เสียงหวาน, ชุ่มชื่น, ที่รัก เช่น หวานใจ

น่ารักชวนมอง เช่น หน้าหวาน

อ่อนสดใส ในคำว่า สีหวาน

ที่ทำได้ง่าย, ที่ทำได้สะดวก, เช่น เลขข้อนี้หวานมาก.

ก. ชำรุดไม่กินเกลียวกัน ในคำว่า เกลียวหวาน.

น. ชื่อนกขนาดเล็กถึงขนาดกลางหลายชนิด ในวงศ์ Picidae ปากใหญ่ปลายแหลมคม ใช้ปากเจาะต้นไม้เพื่อหาแมลงและตัวหนอน ขณะเดียวกันก็เป็นการแสดงอาณาเขต มักพบไต่อยู่ตามต้นไม้และกิ่งไม้ใหญ่ ลิ้นยาว ขนหางแข็งช่วยพยุงตัวขณะไต่ต้นไม้ในแนวตั้ง เจาะต้นไม้เสียงดังมาก สีสวย ทำรังในโพรงไม้ เช่น หัวขวานด่างแคระ [ Dendrocopos canicapillus (Blyth) ] หัวขวานใหญ่สีดำ [ Dryocopus javensis (Horsfield) ] หัวขวานเขียวตะโพกแดง [ Picus erythropygius (Elliot) ] หัวขวานใหญ่สีเทา [ Mulleripicus pulverulentus (Temminck) ].

น. พานใส่หมากพลูเครื่องเสวย เป็นเครื่องราชูปโภค ใช้เฉพาะพระมหากษัตริย์ ลักษณะเป็นพานซ้อนกัน ๒ ชั้น รูปทรงคล้ายพานแว่นฟ้า ทำด้วยทองคำ จำหลักลวดลายลงยาสี จะเรียกว่า พานพระศรี พานพระขันหมาก หรือพานพระขันหมากเสวย ซึ่งสุดแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เรียก, ในพานประกอบด้วย ตลับพู่ใส่ขี้ผึ้ง ๑ มังสี ๒ สำหรับใส่หมากเจียน ๑ หมากทั้งลูก ๑ ซองพลู ๒ สำหรับใส่พลูจีบ ๑ ตลับใส่กระวาน ๑ ตลับใส่ยาฝอย ๑ และพระแสงกรรบิด ๑.

ดู กระวานเทศ ที่ กระวาน ๑.

ชื่อเรียกใบของไม้ต้นชนิด Laurus nobilis L. ในวงศ์ Lauraceae กลิ่นคล้ายกระวาน ใช้เป็นเครื่องเทศและแต่งกลิ่นยา.

(ขฺวาน) น. เครื่องมือสำหรับตัด ฟัน ผ่า ถากไม้ ทำด้วยเหล็กมีสันหนาใหญ่, ถ้าบ้องที่หัวบิดได้ สำหรับตัดและถาก เรียกว่า ขวานโยน ขวานปูลู หรือ ขวานปุลู, ถ้าด้ามสั้น สันหนา มีบ้องยาวตามสัน เป็นเครื่องมือของช่างไม้ ใช้ตัด ถาก ฟัน เรียกว่า ขวานหมู, ถ้าด้ามยาว ใบขวานใหญ่ เรียกว่า ขวานผ่าฟืน

หมอนที่ทำหน้าตัดเป็นรูปสามเหลี่ยมคล้ายขวาน ใช้อิง เรียกว่า หมอนขวาน.

น. ชื่อแกงเผ็ดที่ใช้พริกขี้หนูสดแทนพริกแห้ง.

ดูใน เขียว ๒.

น. ตาที่มีเสน่ห์ชวนให้รัก, ตาแสดงความรัก.

ดูใน ตา ๒.

น. กงเรือ. (ดู กงวาน)

ช่องที่เจาะบากกงเรือเพื่อให้นํ้าเดิน เรียกว่า ช่องวาน.

ว. มีรสอย่างรสนํ้าตาล

เพราะ เช่น หวานหู เสียงหวาน, ชุ่มชื่น, ที่รัก เช่น หวานใจ

น่ารักชวนมอง เช่น หน้าหวาน

อ่อนสดใส ในคำว่า สีหวาน

ที่ทำได้ง่าย, ที่ทำได้สะดวก, เช่น เลขข้อนี้หวานมาก.

ก. ชำรุดไม่กินเกลียวกัน ในคำว่า เกลียวหวาน.

น. ชื่อนกขนาดเล็กถึงขนาดกลางหลายชนิด ในวงศ์ Picidae ปากใหญ่ปลายแหลมคม ใช้ปากเจาะต้นไม้เพื่อหาแมลงและตัวหนอน ขณะเดียวกันก็เป็นการแสดงอาณาเขต มักพบไต่อยู่ตามต้นไม้และกิ่งไม้ใหญ่ ลิ้นยาว ขนหางแข็งช่วยพยุงตัวขณะไต่ต้นไม้ในแนวตั้ง เจาะต้นไม้เสียงดังมาก สีสวย ทำรังในโพรงไม้ เช่น หัวขวานด่างแคระ [ Dendrocopos canicapillus (Blyth) ] หัวขวานใหญ่สีดำ [ Dryocopus javensis (Horsfield) ] หัวขวานเขียวตะโพกแดง [ Picus erythropygius (Elliot) ] หัวขวานใหญ่สีเทา [ Mulleripicus pulverulentus (Temminck) ].

น. พานใส่หมากพลูเครื่องเสวย เป็นเครื่องราชูปโภค ใช้เฉพาะพระมหากษัตริย์ ลักษณะเป็นพานซ้อนกัน ๒ ชั้น รูปทรงคล้ายพานแว่นฟ้า ทำด้วยทองคำ จำหลักลวดลายลงยาสี จะเรียกว่า พานพระศรี พานพระขันหมาก หรือพานพระขันหมากเสวย ซึ่งสุดแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เรียก, ในพานประกอบด้วย ตลับพู่ใส่ขี้ผึ้ง ๑ มังสี ๒ สำหรับใส่หมากเจียน ๑ หมากทั้งลูก ๑ ซองพลู ๒ สำหรับใส่พลูจีบ ๑ ตลับใส่กระวาน ๑ ตลับใส่ยาฝอย ๑ และพระแสงกรรบิด ๑.

ดู กระวานเทศ ที่ กระวาน ๑.