กอลจิบอดี, กอลจิคอมเพล็กซ์, กอลจิแอพพาลาตัส, ออร์แกเนลล์ที่มีลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ เรียงซ้อนกันเป็นชั้น ๆ ในไซโทพลาซึมของเซลล์ ทำหน้าที่รับโปรตีนจากร่างแหเอนโดพลาซึมแล้วลำเลียงออกนอกเซลล์[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
การเคลื่อนที่แบบอะมีบา, ลักษณะการเคลื่อนไหวโดยอาศัยการไหลของไซโทพลาซึมไปรวมกันด้านใดด้านหนึ่ง ทำให้เซลล์ด้านนั้นโป่งออกเป็นซูโดโปเดียมและทำให้เซลล์เคลื่อนที่ไปจากจุดเดิมได้ เช่น การเคลื่อนที่ของอะมีบา เซลล์เม็ดเลือดขาว เป็นต้น[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
การแบ่งแยกเป็น 2 ส่วนเท่า ๆ กัน, การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศของโพรทิสต์ โดยการแบ่งเซลล์ 1 เซลล์เป็น 2 เซลล์ คือ นิวเคลียส จะแบ่งตัวก่อนแล้วไซโทพลาซึมจะแบ่งตามกลายเป็น 2 เซลล์[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
เพลตเลต, เกล็ดเลือด, ชิ้นส่วนของไซโทพลาซึมของเซลล์ชนิดหนึ่งในไขกระดูกและเข้าสู่เส้นเลือด มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 - 2 ไมโครเมตร ทำหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อเกิดบาดแผล[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
คลอโรพลาสต์, ออร์แกเนลล์ที่มีรูปร่างเป็นเม็ดค่อนข้างกลม ภายในมีองค์ประกอบที่สำคัญ 2 ส่วน คือ สโตรมาและกรานา พบในไซโทพลาซึมของเซลล์พืช และโพรทิสต์บางชนิด คลอโรพลาสต์เป็นแหล่งสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
ซิเลีย, โครงสร้างที่มีลักษณะคล้ายขนสั้น ๆ มีขนาดเล็กมาก ยื่นออกมาจากไซโทพลาซึมของเซลล์ ใช้สำหรับโบกพัดในการเคลื่อนไหวของพวกโพรทิสต์บางชนิด[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
เท้าเทียม, ส่วนของไซโทพลาซึมที่ดันเยื่อหุ้มเซลล์ยื่นออกมา ช่วยในการเคลื่อนที่ของเซลล์ พบในซูโดพอดและเม็ดเลือดขาวบางชนิด[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
ไซโทพลาซึม, ของเหลวภายในเซลล์ที่อยู่รอบนิวเคลียส มีสารอินทรีย์พวกโปรตีน คาร์โบไฮเดรตและไขมันเป็นองค์ประกอบที่สำคัญ ไซโทพลาซึมแบ่งออกเป็น 2 ชั้น คือ เอ็กโทพลาซึมและเอนโดพลาซึม[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
แผ่นกั้นเซลล์, แผ่นที่กั้นไซโทพลาซึมในเซลล์พืชออกเป็นสองส่วน เกิดขึ้นหลังจากโครโมโซมแยกออกเป็น 2 กลุ่ม ในกระบวนการแบ่งเซลล์[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
ไมโทคอนเดรีย, ไมโทคอนเดรียน, ออร์แกแนลล์ของเซลล์อย่างหนึ่งมีขนาดเล็กมาก มีอยู่ในไซโทพลาซึมของเซลล์เกือบทุกชนิด เป็นแหล่งผลิตพลังงานที่สำคัญให้แก่เซลล์[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
เยื่อหุ้มนิวเคลียส, เยื่อบาง ๆ ที่หุ้มนิวเคลียส มีช่องหรือรูเล็ก ๆ อยู่ทั่ว ๆ ไป ทำให้สารซึมผ่านเข้าออกระหว่างนิวเคลียสกับไซโทพลาซึม[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
ไรโบโซม, ออร์แกเนลล์ที่มีลักษณะ เป็นเม็ดเล็ก ๆ ลอยอยู่ในไซโทพลาซึม หรือเกาะอยู่กับร่างแหเอนโดพลาซึม มีหน้าที่เกี่ยวกับการสร้างโปรตีน[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
แวคิวโอล, ออร์แกเนลภายในไซโทพลาซึม ลักษณะค่อนข้างกลมใส มีเยื่อบาง ๆ ล้อมรอบแวคิวโอลมีหลายชนิด ทำหน้าที่ต่าง ๆ กัน เช่น ย่อยอาหาร ขับถ่ายของเสีย เป็นต้น[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
อาร์เอ็นเอนำรหัส, อาร์เอ็นเอที่ถูกสร้างขึ้นจากดีเอ็นเอเพื่อนำเอารหัสในการสร้างโปรตีนออกมาสร้างโปรตีนที่ไซโทพลาซึม[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
เอนโดพลาสมิกเรติคิวลัม, ออร์แกเนลล์ที่อยู่ในไซโทพลาซึม มีลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ 2 ชั้น พับซ้อนกันไปมาคล้ายร่างแห มีหน้าที่ช่วยในการสร้างโปรตีนและเป็นทางลำเลียงสารภายในเซลล์[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]
เอนโดพลาซึม, ไซโทพลาซึมชั้นในถัดจากเอ็กเอ็กโทพลาซึมเข้าไป มีลักษณะเหลว[พจนานุกรมศัพท์ สสวท.]