*เสมหะ*

น. กษัยเนื่องจากเลือด นํ้าเหลือง หรือเสมหะเป็นพิษ ถ้ารวมทั้ง ๓ ประการ เรียกว่า กษัยเลือด.

น. กษัยเนื่องจากเลือด นํ้าเหลือง และเสมหะเป็นพิษ.

ก. อาการที่ทำให้เสมหะเป็นต้นในลำคอหลุดออก มักมีเสียงดังเช่นนั้น.

น. ไข้ที่เป็นในขณะที่เป็นหวัด มีนํ้ามูกและเสมหะมาก บางทีก็ไอด้วย.

น. อาการไข้ที่ลม เสมหะ เลือด ประชุมกัน ๓ อย่างให้โทษ, ไข้หนักจวนจะตาย.

(-สะหฺมุดถาน) น. สมุตถาน ๓ อย่าง คือ ดี เสมหะ ลม.

น. พิกัดตัวยาประเภทหนึ่งในตำรายาไทย จำกัดจำนวนตัวยาอันมีสรรพคุณแก้เสมหะ ๓ อย่าง คือ ผลช้าพลู รากดีปลี รากมะกลํ่า.

(โทดสะ-) น. อาการที่ดี ลม และเสมหะ ให้โทษพร้อมกัน.

น. การอักเสบของหลอดลมที่มีเสมหะอยู่ด้วย ทางแพทย์หมายถึง การคั่งของเลือดในปอดเนื่องจากการอักเสบ เป็นช่องทางให้เกิดปอดบวมได้.

เรียกโรคที่มีเสมหะกำเริบ ว่า เสมหะเฟื่อง.

(-คฺร่อ) น. โรคหลอดลมโป่งพอง มีเสมหะแห้งอยู่ในช่องหลอดลม ทำให้มีอาการไอเรื้อรัง ห้ามผู้ที่เป็นโรคนี้บวชเป็นภิกษุ. (อ. bronchiectasis)