*เพลงยาว*

น. หนังสือหรือจดหมายถึงคู่รัก แต่งเป็นกลอนแสดงข้อความรักหรือตัดพ้อเป็นต้น.

ก. ลอบมีจดหมายรักต่อกัน เช่น ไม่อยากเล่นเพลงยาวชื่อฉาวเอย (สักวาของคุณพุ่ม), เขียนหนังสือโต้ตอบกันไปมาไม่รู้จักจบ.

(-กฺลอน) น. ชื่อเพลงยาวกลอักษร ตัวอย่างว่า แสนเสียดายหายห่างโอ้ แสนเสียดายกรายนาฏช่าง แสนเสียดายงอนงามเจ้า ให้อ่านว่า แสนเสียดายหายห่างโอ้ห่างหาย แสนเสียดายกรายนาฏช่างนาฏกราย แสนเสียดายงอนงามเจ้างามงอน (จารึกวัดโพธิ์).

(กฺลอน) น. คำประพันธ์ซึ่งแต่เดิมเรียกคำเรียงที่มีสัมผัสทั่วไป จะเป็นโคลง ฉันท์ กาพย์ หรือร่าย ก็ตาม เช่นในคำว่า ชุมนุมตำรากลอน, ครั้นเรียกเฉพาะคำประพันธ์เฉพาะอย่างเป็นโคลง ฉันท์ กาพย์ ร่าย แล้ว คำประพันธ์นอกนี้อีกอย่างหนึ่งจึงเรียกว่า กลอน เป็นลำนำสำหรับขับร้องบ้าง คือ บทละคร สักวา เสภา บทดอกสร้อย, เป็นเพลงสำหรับอ่านบ้าง คือ กลอนเพลงยาว หรือ กลอนตลาด.

น. กลอนเพลงยาว บางครั้งเรียกว่า กลอนตลาด.

น. ปลาจุมพรวด เช่น แลฝั่งล้วนหลังกำพวดพราย (เพลงยาวนายภิมเสน). (ดู จุมพรวด).

แข็งแรง, เข้าที, เช่น เนื้อหนังขยันมั่นคงนัก (อิเหนา), พอกํ้ากึ่งกลางนั้นขยันนัก (เพลงยาวถวายโอวาท).

น. ชื่อเพลงยาวกลบทและกลอักษร.

ก. ตาย เช่น เพียงศรีอนุชาชีวาลัย จะผินพักตรพึ่งใครก็ขัดสน (ประชุมเพลงยาว ภาคที่ ๗ เพลงยาวความเก่า).

น. ชื่อเพลงยาวกลอักษร ตัวอย่างว่า นิจาเอ๋ยกะไรเลยไม่เคยเห็น นิจาเอ๋ยกะไรน่านํ้าตากระเด็น นิจาเอ๋ยกะไรเปนได้เช่นนี้ (กลบท).

น. คำนำหน้าชื่อเพลงไทย เช่น ต้นเพลงฉิ่ง ต้นเพลงยาว ต้นวรเชษฐ์.

ก. ซ่อมแซม เช่น ต้องตั้วสิวสำเภาเอาเข้าอู่ (เพลงยาวของกรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์).

น. สัมผัสที่มีเสียงสระหรือเสียงสระกับตัวสะกดในมาตราเดียวกัน เช่น อันความคิดวิทยาเหมือนอาวุธ (เพลงยาวถวายโอวาท), คนใจจืดชืดชื้อเหมือนชื่อบาง ควรตีห่างเหินกันจนวันตาย (นิ. วัดสิงห์)

ชื่อเพลงยาวกลบทแบบหนึ่ง ตัวอย่างว่า สงสารกายหมายมิตร์คิดสงสาร ประมาณจิตร์ผิดเพราะเชื่อเหลือประมาณ เสียดายการที่คิดเปล่าเศร้าเสียดาย (จารึกวัดโพธิ์).

น. จดหมายรัก, เพลงยาว.

ว. เป็นปรกติ, เป็นประจำ, เช่น ให้เพิ่มพูนปรนนิบัติอยู่อัตรา (กลอนเพลงยาวสรรเสริญพระเกียรติ ร. ๓), (ปาก) เป็นอัตรา.