*สังขยา*

(-ขะหฺยา) น. การนับ, การคำนวณ.

(-ขะหฺยา) น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง โดยมากทำด้วยไข่ขาว นํ้าตาล และกะทิ, ถ้าทำเป็นหน้าข้าวเหนียวไม่ใส่กะทิ

ขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยไข่ น้ำตาลทราย กะทิหรือนมข้น บางทีมีน้ำใบเตยเล็กน้อย กวนในกระทะ กินกับขนมปัง.

ว. สาม, ใช้เติมหน้าศัพท์สังขยาที่เป็นหลักสิบ เช่น เต = ๓ วีสติ = ๒๐ เตวีสติ = ๒๓.

(นะหุด) น. ชื่อสังขยาจำนวนหนึ่ง คือ ๑๐, ๐๐๐, ๐๐๐^๔ หรือ เลข ๑ มีเลข ๐ ตามหลัง ๒๘ ตัว.

(นินนะหุด) น. ชื่อสังขยาหรือการนับ คือ ๑ มี ๐ ตามหลัง ๓๕ ตัว.

น. สังขยาจำนวนสูงเท่ากับล้าน.

(-รับพุด) น. สังขยาจำนวนสูง เท่ากับ ๑ มี ๐ ตามหลัง ๖๓ ตัว บ้างว่า ๑๐๐ ล้าน.

น. ช่วงเวลาเท่ากับ ๑ ใน ๑๐ ของชั่วโมง เท่ากับ ๖ นาที, โบราณเขียนเป็น บาตร ก็มี เช่น ย่ำรุ่งสองนาลิกา เสษสังขยาห้าบาตร (ตะเลงพ่าย).

ชื่อสังขยา คือ ๑ มี ๐ ตามหลัง ๑๑๒ ตัว

(ปัดทะมะ) น. ชื่อสังขยาจำนวนสูง = ๑๐๐ โกฏิ.

สังขยาจำนวนสูงเท่ากับโกฏิยกกำลัง ๗ หรือ ๑ มีศูนย์ ๔๙ ตัว.

น. ชื่อสังขยาจำนวนสูงเท่ากับโกฏิกำลัง ๗ หรือเลขหนึ่งมีศูนย์ตามหลัง ๔๙ ตัว.

ตำราว่าด้วยวิชาความรู้ต่าง ๆ ในสมัยก่อนพุทธกาล มี ๑๘ ประการ ได้แก่ ๑. สูติ วิชาฟังเสียงคนเสียงสัตว์รู้ว่าดีหรือร้าย ๒. สัมมติ วิชาเข้าใจในกฎธรรมเนียม ๓. สังขยา วิชาคำนวณ ๔. โยคยันตร์ วิชาการช่าง ๕. นีติ วิชาแบบแผนราชการ ๖. วิเสสิกา วิชาการค้า ๗. คันธัพพา วิชานาฏศิลป์ ๘. คณิกา วิชากายบริหาร ๙. ธนุพเพธา วิชายิงธนู ๑๐. ปุราณา วิชาโบราณคดี ๑๑. ติกิจฉา วิชาการแพทย์ ๑๒. อิติหาสา วิชาตำนานหรือประวัติศาสตร์ ๑๓. โชติ วิชาดาราศาสตร์ ๑๔. มายา วิชาตำราพิชัยสงคราม ๑๕. ฉันทสา วิชาการประพันธ์ ๑๖. เกตุ วิชาพูด ๑๗. มันตา วิชาร่ายมนตร์ ๑๘. สัททา วิชาไวยากรณ์.

(สะแหฺยง) ก. หวาดเกรง เช่น ตับตายหลายเหลือสังขยา ศพสูงเพียงผา แลดูพันฦกนิเห็นแสยง (สมุทรโฆษ), มักใช้ว่า แหยง.

ส่วนบนของบางสิ่ง เช่น หน้าขนม ข้าวเหนียวหน้าสังขยา หน้าปกหนังสือ