*รูปฌาน*

(อะรูบปะชาน) น. ฌานมีอรูปธรรมเป็นอารมณ์ มี ๔ คือ ๑. อากา-สานัญจายตนะ (กำหนดที่ว่างหาที่สุดมิได้เป็นอารมณ์) ๒. วิญญาณัญจายตนะ (กำหนดวิญญาณหาที่สุดมิได้เป็นอารมณ์) ๓. อากิญจัญญายตนะ (กำหนดภาวะที่ไม่มีอะไร ๆ เป็นอารมณ์) ๔. เนวสัญญานาสัญญายตนะ (ภาวะมีสัญญาก็ไม่ใช่ ไม่มีสัญญาก็ไม่ใช่).

(ชาน) น. ภาวะที่จิตสงบแน่วแน่เนื่องมาจากการเพ่งอารมณ์ หรือการเพ่งอารมณ์จนจิตแน่วแน่เป็นสมาธิ แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ รูปฌาน กับ อรูปฌาน.

(รูบปะพบ) น. ภพของผู้ที่ได้รูปฌาน ๔, รูปภูมิ ก็ว่า.

(รูบปะพูม) น. ภพของผู้ที่ได้รูปฌาน ๔, รูปภพ ก็ว่า.

น. พรหมที่มีรูปที่ยังท่องเที่ยวอยู่ในรูปภพ ได้แก่พรหมที่ได้บรรลุรูปฌาน. (ดู รูปพรหม ประกอบ).

(สะมาบัด) น. ภาวะที่จิตสงบประณีต, คุณวิเศษที่เกิดจากการที่จิตเพ่งอารมณ์จนแน่วแน่, การบรรลุคุณวิเศษชั้นสูงด้วยอำนาจของการเข้าสมาธิ, มีหลายอย่าง เช่น ฌานสมาบัติ ผลสมาบัติ, บางทีใช้เข้าคู่กับคำ ฌาน เป็น ฌานสมาบัติ มี ๘ ได้แก่ รูปฌาน ๔ อรูปฌาน ๔.

(อะรูบปะพบ) น. ภพของผู้ที่ได้อรูปฌาน ๔, อรูปภูมิ ก็ว่า.