*พอน*

น. โคนต้นไม้ที่แผ่ขยายออกเป็นปีก เป็นพู หรือเป็นปม เพื่อพยุงลำต้น เช่น พอนตะเคียน พอนมะค่า, พูพอน ก็เรียก.

ว. สีเหลืองนวล, เรียกชันที่ผสมน้ำมันยาง มีลักษณะเหลว ที่มีสีอย่างนั้น สำหรับใช้พอนเรือเป็นต้น ว่า ชันพอน หรือ ลาพอน.

ก. ยาด้วยชันเป็นต้นให้เรียบ เช่น พอนครุ พอนกะโล่.

ก. เอานํ้ามันยางชโลมเรือหลังจากตอกหมันแล้ว.

น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ในสกุล Herpestes วงศ์ Viverridae ขนลำตัวหนาสีนํ้าตาลหรือเทา หัวแหลม หางยาวเป็นพวง เคลื่อนไหวเร็วมาก กินสัตว์ ในประเทศไทยมี ๒ ชนิด คือ พังพอนธรรมดา [ H. javanicus (Geoffroy) ] ตัวเล็ก สีนํ้าตาล และพังพอนกินปูหรือพังพอนยักษ์ [ H. urva (Hodgson) ] ตัวใหญ่สีเทา มีแต้มขาวที่ด้านข้างลำคอ.

ดู พอน ๑.

น. ชันที่ผสมน้ำมันยาง มีลักษณะเหลว มีสีเหลืองนวล สำหรับใช้พอนเรือเป็นต้น, ชันพอน ก็ว่า.

น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Barleria lupulinaLindl. ในวงศ์ Acanthaceae มีหนามแหลมสีแดงตามข้อ เส้นกลางใบสีแดง ดอกสีเหลือง ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง.

(กะลำพอน) น. โทษใหญ่, ความฉิบหาย, เช่น มาทำกลัมพรภัย (เสือโค), อันจ่อมกลัมพรภัย (สมุทรโฆษ), ในบทกลอนโดยมากใช้แผลงเป็น กะลำพร กระลำพร หรือ กระลำ ก็มี.

(-ทุมพอน) น. ผ้าทอด้วยขนสัตว์เนื้อละเอียด เช่น เกาทุมพรแพงค่าควรแสน (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์).

(คะคะนำพอน) น. ฟ้า.

(คักคะนำพอน) น. ฟ้า.

(-พิดทะพอน) น. พร ๔ ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ, ใช้ในการให้พร ขอให้มีอายุยืน มีผิวพรรณผ่องใส มีความสุขกายสุขใจ และมีกำลังแข็งแรง.

น. เพศผู้ (ใช้เฉพาะสัตว์และพืชบางชนิด) เช่น แมวตัวผู้ เสลดพังพอนตัวผู้

น. เพศเมีย (ใช้เฉพาะสัตว์และพืชบางชนิด) เช่น แมวตัวเมีย เสลดพังพอนตัวเมีย

(-พอน) น. ชื่อนิกายในศาสนาเชน นักบวชนิกายนี้ประพฤติตนเป็นคนเปลือยกาย, คู่กับ นิกายเศวตัมพรหรือเศวตามพร. [ ป., ส. ทิคฺ (ทิศ, ฟ้า) + อมฺพร (เครื่องนุ่งห่ม) = ผู้มีฟ้าเป็นเครื่องนุ่งห่ม หมายความว่า ไม่นุ่งผ้า ].

(-พอน) น. ท้องฟ้า. [ ป. ทีฆ + อมฺพร (อากาศ, กลางหาว) ].

(นะกุน) น. พังพอน.

น. ชื่อปลวกหลายชนิด หลายสกุล และหลายวงศ์ ในอันดับ Isoptera ลำตัวสีดำหรือนํ้าตาลแก่ อาศัยอยู่ใต้ดิน เมื่อมีนํ้านองเกิดตะไคร่ขึ้น พอนํ้าลดจะเดินเป็นขบวนเพื่อมากินตะไคร่และคาบไปเลี้ยงตัวอ่อน จึงเห็นตัวเฉพาะในเวลานํ้านอง เช่น ชนิด Hospitalitermes medioflavusHolmgren, H. asahinaiMorimoto, H. birmanicus Snyder ในวงศ์ Termitidae.

(พอน) น. คำแสดงความปรารถนาให้ประสบสิ่งที่เป็นสิริมงคล เช่น ให้พร ถวายพระพร, สิ่งที่ขอเลือกเอาตามประสงค์ เช่น ขอพร.

น. สถานที่ให้บริการเกี่ยวกับสุขภาพอนามัย คือทั้งตรวจ รักษา และป้องกันโรคให้แก่ประชาชน และมีเตียงสำหรับรับคนไข้เข้าพักรักษาตัวด้วย.

น. คนร้องรับต้นเสียง เช่น ลูกคู่ละครร้อง ลูกคู่ละครรำ, คนร้องรับพ่อเพลงแม่เพลง เช่น ลูกคู่เพลงฉ่อย ลูกคู่ระบำชาวไร่, โดยปริยายหมายถึงผู้สนับสนุน เช่น พอนายพูด ลูกน้องก็รับเป็นลูกคู่.

(สะเหฺวตำพอน, -ตามพอน) น. ชื่อนิกายในศาสนาเชนหรือเดียรถีย์นิครนถ์ นักบวชนิกายนี้ประพฤติตนเป็นผู้นุ่งห่มผ้าขาว, คู่กับ นิกายทิคัมพร.

(สะถาพอน, -วอน) ว. ยืนยง, มั่นคง, เช่น ขอให้มีความสุขสถาพร สถิตสถาพร.

น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Tetrameles nudiflora R.Br. ในวงศ์ Datiscaceae ชอบขึ้นริมนํ้า โคนต้นเป็นพอนแผ่กว้าง เปลือกสีเทาหรือเทาแกมนํ้าตาลเลื่อมเป็นมัน ใบมน ทิ้งใบหมดต้นในฤดูร้อน เนื้อไม้อ่อนเบา ใช้ทำก้านไม้ขีดไฟ เรือขุด และฝ้าเพดานได้, กะพง ก็เรียก.

(สะหฺยมพอน) น. พิธีเลือกคู่ของกษัตริย์สมัยโบราณ

(สะหฺยำพอน) น. สยมพร, สยุมพร หรือ สวยมพร ก็ใช้.

(สะหฺยุมพอน) น. สยมพร, สยัมพร หรือ สวยมพร ก็ใช้.

(สะหฺลุมพอน) น. ปลาเนื้ออ่อน, บางทีเขียนเป็น สลุมพอน ก็มี เช่น ไอ้บ้าปลาสลุมพอน ผักพร้าเบี้ยแลหนวดพราม (ประพาสธารทองแดง).

(-พอน) ว. เลี้ยงง่าย.

น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Melogale personata Geoffroy ในวงศ์ Mustelidae ขนาดไล่เลี่ยกับพังพอนแต่หางสั้นกว่า ขนลำตัวหยาบแข็ง สีน้ำตาลอมเทาถึงดำ หน้าสั้นค่อนข้างแหลม หัวสีดำมีแถบขาวระหว่างตา กลางหัวมีแถบขาวพาดไปจนถึงกลางหลัง ส่วนคิ้วใต้ตา คอ และหูด้านในสีขาว ขาสั้น ฝ่าตีนกว้าง เล็บยาว โค้งปลายแหลมเหมาะสำหรับขุดดินและป่นต้นไม้ ออกหากินในเวลากลางคืน กินสัตว์ขนาดเล็ก.

(-พอน) น. ฟ้า, ท้องฟ้า, อากาศ

(-พอน) น. เครื่องประดับ, บางทีก็ใช้เป็นส่วนท้ายของคำสมาส เช่น พัสตราภรณ์ = เครื่องประดับคือเสื้อผ้า สิราภรณ์ = เครื่องประดับศีรษะ คชาภรณ์ = เครื่องประดับช้าง พิมพาภรณ์ = เครื่องประดับร่างกาย ในคำว่า ถนิมพิมพาภรณ์ ธรรมาภรณ์ = มีธรรมะเป็นเครื่องประดับ.

(-พอน) น. ชื่อมะเดื่อชนิดหนึ่ง. (ดู มะเดื่อ).