*ทับทิม*

เกลือปรกติชนิดหนึ่ง ชื่อโพแทสเซียมเพอร์แมงกาเนต มีสูตร KMnO₄ เป็นของแข็ง ลักษณะเป็นผลึกสีม่วงแก่ ใช้ประโยชน์เป็นสารฆ่าเชื้อโรค ใช้ทำยาดับกลิ่น.

น. พลอยสีแดงชนิดหนึ่ง

เรียกสิ่งที่เป็นเกล็ดสีม่วงแก่ เมื่อละลายนํ้าจะออกเป็นสีทับทิม ว่า ด่างทับทิม

เรียกหินที่มีสีคล้ายทับทิมใช้รองแกนในนาฬิกาข้อมือเป็นต้น ว่า ทับทิม

เรียกขนมชนิดหนึ่งทำด้วยแป้งมันใส่สีแดงเหมือนเม็ดทับทิมต้มกินกับนํ้าเชื่อมหรือนํ้าหวาน ว่า ทับทิมลอยแก้ว, ถ้าทำด้วยแห้วหรือมันแกวหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ คลุกแป้ง แล้วทำด้วยกรรมวิธีเดียวกัน เรียกว่า ทับทิมกรอบ.

ว. สีแดงชนิดหนึ่งคล้ายทับทิม เรียกว่า สีทับทิม.

น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Punica granatumL. ในวงศ์ Punicaceae เนื้อที่หุ้มเมล็ดสีแดงใสคล้ายพลอยทับทิม กินได้ เปลือกของต้น ของผล และของราก ใช้ทำยาได้.

ดู นิล ๒.

(กอระ-) น. ทับทิม เช่น จงแต่งเขนแต่งขันธ์ ผ้าเกราะพรรณรายแพร้ว ดยรดาษแก้วกรพินธุ์ (ม. คำหลวง มหาราช).

น. แร่ชนิดหนึ่ง ประกอบด้วยธาตุอะลูมิเนียมกับออกซิเจน แต่มักมีสิ่งอื่นผสมอยู่ทำให้มีสีต่าง ๆ เช่น ถ้าเป็นสีแดง เรียกว่า ทับทิม, ถ้าเป็นสีนํ้าเงิน เรียกว่า พลอยสีนํ้าเงิน, ถ้าเป็นสีเขียว เรียกว่า เขียวส่องหรือ เขียวมรกต.

น. ทับทิม, เขียนเป็น กรพินธุ์ ก็มี เช่น จงแต่งเขนต่างขันธ์ ผ้าเกราะพรรณรายแพร้ว ดยรดาษแก้วกรพินธุ์ (ม. คำหลวง มหาราช).

น. ทับทิม.

(ขฺล้อ-) น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Anogeissus rivularis (Gagnep.) O. Lecompte ในวงศ์ Combretaceae ใบเล็กลักษณะคล้ายใบทับทิม กิ่งมักเรียวและย้อย ช่อดอกและผลเป็นกระจุกกลม, คร่อเทียน ก็เรียก.

น. เทพารักษ์ผู้หญิงที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์จะให้ความคุ้มเกรงรักษาได้ เช่น เจ้าแม่ทับทิม, หญิงผู้เป็นใหญ่หรือมีอิทธิพลในถิ่นนั้น.

น. หมวกชนิดหนึ่งมีสัณฐานเหมือนดอกทับทิมควํ่า.

(นบพะ-) น. แก้ว ๙ อย่าง คือ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน นิล มุกดา เพทาย ไพฑูรย์, นวรัตน์ หรือ เนาวรัตน์ ก็ว่า.

น. นพรัตน์, แก้ว ๙ อย่าง คือ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน นิล มุกดา เพทาย ไพฑูรย์, เนาวรัตน์ ก็ว่า.

ว. มีแสงแวววาว (ใช้แก่รัตนชาติ) เช่น เพชรนํ้าหนึ่ง ทับทิมนํ้างาม.

(บุดสะราก) น. บุษราคัม, ทับทิม, บุษย์นํ้าทอง, พลอยสีเหลือง.

(ปฺระทุมมะราก) น. ปัทมราค, พลอยสีแดง, ทับทิม, เช่น แขกเต้าตากปีกปาก ประทุมราคแดงฉัน (เสือโค).

น. พลอยสีแดง, ทับทิม.

น. แก้วหินมีค่าสีแดง ในจำพวกนพรัตน์ มักหมายถึงทับทิม.

น. ต้นทับทิม.

น. ทับทิม.

น. รัตนะ, พวกรัตนะ คือ แก้วที่มีค่า เช่น เพชร ทับทิม มรกต, หินหรือแร่ที่มีค่า เมื่อเจียระไนแล้วจะต้องมีลักษณะสวยงาม คงทน หายาก ราคาแพง และนำมาใช้เป็นเครื่องประดับได้.

ที่สิงสถิตของเทวดา เทพารักษ์ หรือเจ้าผี เป็นต้น เช่น ศาลเทพารักษ์ ศาลเจ้า ศาลเจ้าแม่ทับทิม.

(สะหฺลับ) ว. คั่นเป็นลำดับ เช่น เขียวสลับแดง ผู้หญิงผู้ชายนั่งสลับกัน สร้อยทับทิมสลับเพชร